Polska, kolekcja prywatna Desa Unicum, aukcja 10.12.2015, poz. 31 Polska, kolekcja prywatna Desa Unicum, aukcja 29.03.2012, poz. 29 Amsterdam, Christie’s, aukcja 01.06.2011, poz. 50 Holandia, kolekcja prywatna (od 1962) Giessenburg, Pinkegalerij

Giessenburg, Pinkegalerij, Jan Tarasin, październik 1962.

Powstawaniu każdego nowego artystycznego dzieła, obdarzonego nową formą i nową skalą działania, będzie zawsze towarzyszyć nieustępliwy opór przedmiotów (…) Jedyna oznaką naszej niezależności jest zdolność stałego przeciwstawiania się mu, zdolność możliwie niezależnego wyboru, zgodnego z naszym pojmowaniem świata. – Jan Tarasin (O przedmiotach, „Przegląd artystyczny” 1959, nr 1, s. 6) Jan Tarasin niezaprzeczalnie należy do klasyków współczesnego malarstwa polskiego, a jego charakterystyczny i konsekwentny styl często utożsamiany jest z nurtem, kierującym się w stronę abstrakcji. Prace artysty trudno zaszufladkować czy przypisać określonej tendencji, ponieważ nigdy nie pociągały go modne trendy – zawsze tworzył własne, niepowtarzalne “pismo”. Jego sztukę określić można jako ciągłą próbę „ujarzmienia przedmiotów”. W 1959 roku Tarasin opublikował swój traktat o przedmiotach, który stał się wykładnią jego malarskiej wizji: „Powstawaniu każdego nowego artystycznego dzieła, obdarzonego nową formą i nową skalą działania, będzie zawsze towarzyszyć nieustępliwy opór przedmiotów (…) Jedyna oznaką naszej niezależności jest zdolność stałego przeciwstawiania się mu, zdolność możliwie niezależnego wyboru, zgodnego z naszym pojmowaniem świata” – pisał artysta (O przedmiotach, „Przegląd artystyczny” 1959, nr 1, s. 6). Powstały około 1962 roku „Brzeg” należy do grupy wczesnych prac Tarasina. Etap ten charakteryzowały uabstrakcyjnione, mięsiste kształty, dynamicznie wydobywające się z płasko malowanego tła. Własny, ze wszech miar oryginalny język rodzących się odrealnionych form jest jeszcze daleki od charakterystycznych tarasinowych znaków. Bliżej mu do malarstwa materii. To właśnie w tym niezwykle ciekawym, krótkim okresie twórczym wykrystalizowała się artystyczna idea Tarasina, której był wierny do końca swojego życia. W swych wczesnych dziełach malarz mocno skupiał się na fakturze. Poprzez nakładanie kilku warstw farby, jego obrazy uzyskiwały zróżnicowaną powierzchnię, która w intrygujący sposób reagowała na padające światło. „W moich obrazach z lat sześćdziesiątych wszystkie formy abstrakcyjne miały wszelkie cechy przedmiotów, choć nie były ich wizerunkami. Chyba cechy fizykalne pochłaniały wówczas zbyt wiele mojej uwagi i stąd zostały rozbudowane w warstwie faktury, malarskich zróżnicowań” – opowiadał artysta (Taranienko Z., Gra, która nie może mieć reguł. Rozmowa z Janem Tarasin, [w:] Dialogi o Sztuce, Warszawa 2004, s. 91). Owa fascynacja fakturą – malarskością przedmiotu wynikającą bezpośrednio z jego materialności – była dla prac powstałych w latach 60. kluczowa. To przywiązanie do materialności podkreśliła również Magdalena Sołtys pisząc: „Artysta skupiał uwagę na materialności wszystkiego, co w świecie istnieje, w tym natury. Życie urzeczowił poprzez włączenie go do sieci materialnych relacji. Z całą pewnością struktury i prawa natury wywyższał ponad wszelkie wzory kultury i cywilizacji. Właściwie wskazywał na ich pochodzenie – twierdził, że to natura formuje sens i logikę kultury” (Sołtys M., W czym rzecz? O twórczości Jana Tarasina [katalog wystawy], wyd. Galeria Bardzo Biała, Warszawa 2013).

Znakowe zapisy Tarasina – malarskie czy rysunkowe – stanowią projekcję znaczeń, których słowami nie da się przekazać. Są to zapisy magiczne. Jednak konkret przedmiotowy, który od początku twórczości artysty towarzyszył mu, nabierając raz większej, a raz mniejszej wagi w jego obrazach i rysunkach, także i w latach siedemdziesiątych, osiemdziesiątych pozostaje obecny.

(cyt. za: Kowalska B., Twórcy-postawy. Artyści mojej galerii, Warszawa 2015, s. 339)

Jan Tarasin niezaprzeczalnie należy do klasyków współczesnego malarstwa polskiego, a jego charakterystyczny i konsekwentny styl często utożsamiany jest z nurtem, kierującym się w stronę abstrakcji. Jego sztukę trudno zaszufladkować czy przypisać określonej tendencji artystycznej, ponieważ nigdy nie pociągały go modne trendy – zawsze tworzył własne, niepowtarzalne “pismo”. Urodził się w 1926 roku w Kaliszu. W 1946 roku rozpoczął studia artystyczne na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, rozwijając talent pod okiem m.in. Zygmunta Rudnickiego, Zbigniewa Pronaszki i Wacława Taranczewskiego.

Niemalże od początku swej twórczej drogi Tarasin zmagał się z fascynującym go światem znaków. Pierwotnie jego głównym tematem malarskim była martwa natura, którą artysta stopniowo redukował i przekształcał w układ plam, znaków, form i linii. Inspirację stanowiły dla niego przedmioty wzięte bezpośrednio z otaczającej go rzeczywistości, często swoją kompozycją przypominające pismo. Około 1957 roku zerwał z malarstwem realistycznym i zaczął tworzyć aluzyjne wnętrza, które wypełniał swoiście traktowanymi „przedmiotami”. W 1959 roku opublikował swój traktat o przedmiotach, który stał się wykładnią jego wizji artystycznej: „Powstawaniu każdego nowego artystycznego dzieła, obdarzonego nową formą i nową skalą działania, będzie zawsze towarzyszyć nieustępliwy opór przedmiotów (…) Jedyną oznaką naszej niezależności jest zdolność stałego przeciwstawiania się mu, zdolność możliwie niezależnego wyboru, zgodnego z naszym pojmowaniem świata” – pisał artysta (cyt. za: Jan Tarasin, O przedmiotach, „Przegląd artystyczny”, nr 1, 1959, s. 6).

Sztuka Tarasina to ciągła próba „ujarzmienia przedmiotów”. Zanim w roku 1965 zaczęły przybierać nową formę „przedmiotów policzonych” lub „przedmiotów aktywnych”, były one dla niego czymś jakby nie do końca uchwytnym – na płaszczyźnie płótna toczyła się „walka” między malarzem a przedmiotami, którą Tarasin określał jako „przyłapywanie na gorącym uczynku autentycznego życia”. Przedmioty na obrazach Tarasina zdają się być formami występującymi w określonym porządku. W przestrzeni kompozycji rozgrywają się skomplikowane i wielowątkowe akcje, dla których tłem może być przestrzeń niezidentyfikowana lub przypominająca zarys pejzażu. Z biegiem czasu przedmioty oscylowały ku zespołom płaskich, graficznych znaków eksponowanych kontrastowo na jasnych lub ciemnych tłach. Stały się pewnym ułożonym systemem, ze swoimi wewnętrznymi podziałami i określonym rytmem.

Tarasin był laureatem wielu prestiżowych nagród, wyróżnień polskich i zagranicznych, m.in.: Nagrody Yomiuri na III Międzynarodowej Wystawie Młodych Plastyków w Tokio (1964); Nagrody Działu Polskiego na V Biennale di San Marino (1965); Nagrody im. Cypriana Kamila Norwida za najlepszą wystawę w 1975 r. (1976); Nagrody im. Jana Cybisa (1984).