Polswissart

Oferowana praca M5 pochodzi z 1966 roku. Wpisuje się ona w serię obrazów powstałych na przestrzeni lat 1958-1974 realizujących koncepcję pozytywnej przestrzeni iluzyjnej przedstawioną przez Wojciecha Fangora i Stanisława Zamecznika w dziele typu environment zatytułowanym Studium przestrzeni (Salon „Nowej Kultury”, Warszawa 1958). Było to wydarzenie, które nie tylko miało decydujący wpływ na życie twórcze Fangora ale było też pierwszą w skali światowej i odegrało znaczącą rolę w kształtowaniu się międzynarodowej sztuki współczesnej. Teoria ta głosiła iż możliwa jest iluzja przestrzeni rozwijająca się nie w głąb obrazu, ale w kierunku odbiorcy. Efekt ten osiągnięty został za pomocą płasko malowanych bezkonturowych form, w tym przypadku formy uznawanej za doskonałą czyli koła. Obrazy malowane przez Fangora w latach 1958-1974 charakteryzowały się brakiem jakiejkolwiek faktury na powierzchni obrazu, prostotą obłych, nieograniczających konturem form (koło, elipsa, fala) wpisanych w kwadratowe bądź rzadziej prostokątne płótno. Równie istotnym kryterium jest kolor. To on aktywnie oddziaływuje na widza i wzmaga ostrość jego dialogu z płótnem. Nie inaczej jest w przypadku M5, którego efekt kolorystyczny zbudowany jest na wzajemnie dopełniających się barwach zieleni z czerwienią oraz niebieskiego z żółtym. Wielobarne okręgi pulsują wciągając widza w Fangorową grę a samo zestawienie kolorów daje poczucie harmonii i wynikającego z niej spokoju. Sam artysta uważał M5 za jedną ze swoich najlepszych prac. Zlecił na jej podstawie przygotowanie litografii w limitowanym nakładzie 50 sztuk, z których każda została przez artystę odręcznie podpisana.

kolekcja prywatna, Warszawa

Wojciech Fangor. Wspomnienie teraźniejszości, Muzeum Narodowe we Wrocławiu, 2015
Wojciech Fangor. Space as play, Muzeum Narodowe w Krakowie, 2012

Szydłowski S., Wojciech Fangor. Wspomnienie teraźniejszości [katalog wystawy], Wrocław 2015, str. 91.
Szydłowski S., Wojciech Fangor. Space as play [katalog wystawy], Muzeum Narodowe, Kraków 2012, str. 165.
Nowe obrazy. Kolekcja Olgi i Wojciecha Fibaków, Warszawa 2010, str. 48.

Absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, bezsprzecznie należy do grona największych klasyków współczesności, którzy swoją twórczością nadali kształt całej polskiej sztuce okresu powojennego. Jest w czołówce najbardziej rozpoznawalnych polskich artystów, którego obrazy podbijają nie tylko rodzimy ale i światowy rynek sztuki. Początkowo Fangora fascynował kubizm. W okresie socrealizmu namalował obraz Matka Koreanka, jedno ze sztandarowych dzieł tego kierunku, a także stworzył wiele plakatów. W drugiej połowie lat 50. zwrócił się ku sztuce abstrakcyjnej. Jego twórczość zdominowana została przez problematykę przestrzeni, pokrewną estetyce op-artu. „Studium przestrzeni”, pierwszy na świecie projekt typu environment, zrealizowany w 1958 roku razem ze Stanisławem Zamecznikiem w Salonie „Nowej Kultury” był niewątpliwie przełomowym momentem w karierze artysty. Przy wejściu na wystawę Wojciech Fangor zamieścił krótkie wyjaśnienie: „Celem tej wystawy jest przekazanie zależności przestrzennych pomiędzy obrazami. Nie interesuje mnie, co zachodzi w indywidualnym obrazie, lecz co zachodzi pomiędzy obrazami. Obrazy stają się anonimowymi elementami zespołu, który rozpoczyna nowe życie i spełnia się w przestrzeni rzeczywistej. Odbiorca przez wybór drogi i czasu staje się automatycznie współtwórcą dzieła”. Na pierwszą połowę lat 70. przypada okres kontynuacji badań nad problematyką iluzji przestrzeni. Powstają wielkoformatowe płótna, w dużej części oparte na motywie fali. W 1970 roku Wojciech Fangor otworzył swoją indywidualną wystawę w Muzeum Guggenheima w Nowym Jorku. Było to wydarzenie przełomowe w życiu twórczym artysty. Mający już wówczas duże doświadczenie artystyczne Fangor zdawał sobie sprawę z kluczowej roli jaką odgrywała zależność między dziełem sztuki a otaczającą je przestrzenią. Relacja ta była ogromnie ważna w przypadku kół i fal toteż architektura wnętrza Muzeum Guggenheima spinała całą ekspozycję nadając jej odpowiedniego poszukiwanego przez Fangora wydźwięku.

Fangor musi być wyjątkowy – a przynajmniej w moim doświadczeniu jest wyjątkowy – jako malarz, o którym nie można powiedzieć, że się go oglądało dopóki nie zobaczy się jego dzieła w oryginale. (…) Kolory Fangora, zazwyczaj żywe, choć niekiedy przytłumione, wydają się płynąć i wirować na płótnie jak farby wlane do basenu. Albo powierzchnia koloru może pulsować na tle innego koloru, kurcząc się i rozkurczając jak ameba oglądana pod mikroskopem. Niekiedy wydaje się, że jedna z tych powierzchni zaraz odpłynie i zniknie z płótna. A jednocześnie powstaje wrażenie, że kolory zmieniają się, nie tylko pod względem intensywności, lecz także tonu barwy. (…) Jest on wielkim romantykiem op-artu, działającym nie według reguł, lecz według połączenia intuicji i eksperymentu, odwołującym się nie do rozumu, lecz do naszej tęsknoty za tym, co tajemnicze. Kiedy już to czysto wzrokowe wrażenie nowości się zatrze, okaże się, że ta sztuczka optyczna faktycznie jest czymś więcej niż tylko sztuczką i jawi się jako brama do nowego doświadczenia koloru i przestrzeni. – John Canaday Fangor’s Romantic Op, New York Times, Feb 15, 1970, p.103.