Polswissart

U podstaw utworów Malczewskiego leżą reminiscencje pewnych określonych pejzaży rzeczywistych. U podstaw obrazów z motywami podgórskimi leżą pejzaże Podhala, u podstaw malowideł z motywami
nadmorskimi – pejzaże francuskiej Riviery. Mimo to świat, który oglądamy w dziełach Rafała Malczewskiego nie jest światem rzeczywistym. Świat ten jest wynikiem świadomej konstrukcji i daleko idącej stylizacji. W rzeczywistości, która nas otacza Malczewski dokonuje najpierw starannej selekcji. Ogranicza się do pewnej małej ilości elementów niezbędnych – najbardziej sugestywnych, budzących największą reakcję uczuciową (…). Stąd obrazy jego robią niekiedy, na pierwszy rzut oka, wrażenie ubóstwa i pustki. „Puryzm” w szerokim znaczeniu słowa.

cytat za: Mieczysław Wallis, Sztuka Polska Dwudziestolecia. Wybór pism z lat 1921 - 1957, Warszawa, 1959, ss. 176-177.

Rafał Malczewski, syn Jacka Malczewskiego, najwybitniejszego symbolisty i najbardziej znanego malarza w historii sztuki polskiej dał się poznać jako twórca niezależny i nowoczesny, intrygujący jako artysta i jako człowiek. Jak pisze Zofia Posiadała w publikacji Jacek i Rafał Malczewscy: Był cenionym malarzem, autorem tekstów literackich, miłośnikiem gór, zapalonym narciarzem czy w końcu „duszą towarzystwa” przedwojennego Zakopanego (Jacek i Rafał Malczewscy, Radom 2014, str. 257).

Rafał Malczewski studiował filozofię, architekturę i agronomię w Wiedniu a następnie, po powrocie do rodzinnego Krakowa, podjął nauke w Akademii Sztuk Pięknych. W kunszt malarski wprowadzał młodego artystę przede wszystkim ojciec, w którego atelier Rafał szlifował talent od najwcześniejszych lat. Zasłynął jako wprawny pejzażysta, reprezentant nurtu przestylizowanego, "naiwnego" realizmu. Przyjaźnił się ze Stanisławem Ignacym Witkiewiczem i Karolem Szymanowskim. Był członkiem Towarzystwa Sztuka Podhalańska a w 1932 wstąpił do Stowarzyszenia Artystów Polskich Rytm. Po wybuchu II wojny światowej przedostał się do Francji a w 1940 wyjechał przez Hiszpanię i Portugalię do Brazylii. Stała się ona ostatnim etapem poprzedzającym definitywny wyjazd artysty do Kanady. Początkowo mieszkał w Rio de Janeiro, gdzie znalazł nabywców na swoje obrazy. Malował techniką akwareli widoki Rio de Janeiro i Kurytyby oraz krajobrazy Parany. W 1942 roku przeniósł się do Kurytyby do swojej kuzynki Marii Bochdan-Niedenthal.Okres brazylijski (1941–1942) to fascynacja egzotyczną przyrodą i odmienną cywilizacją – powstały wówczas obrazy przedstawiające skaliste góry, rozległe przestrzenie z akwenami wodnymi, autostrady z wiszącymi nad nimi kolorowymi drzewami. Jednym ze stale przewijających się motywów, które odnajdujemy w obrazach Rafała Malczewskiego jest znikomość człowieka – drobne, śmieszne figurki ludzkie, maleńkie wobec ogromu przyrody, wobec potężnego, dominującego świata techniki. Do ulubionych tematów artysty należały też małe stacyjki, wagony, semafory, zwrotnice, sieci szyny.