Polswissart

Gdy przystępuję do pracy jest we mnie początkowo jedynie niecierpliwa chęć wywołania życia z tej
martwej substancji plastycznej, którą w danej chwili rozporządzam, nieodparta potrzeba przetrwania
tragicznego kręgu samotności, który otacza mnie jak każdego człowieka, potrzeba partnera do
dialogu. Zawsze jednakowo onieśmielony i przejęty, jakbym się o to kusił po raz pierwszy i zawsze
jednakowo niecierpliwy, nie pamiętam w danej chwili o wszelkich zasadach sztuki, o wszelkich
przekazach mojego zawodu. Zderzam za sobą martwe tworzywo, naglę je swoją gorączką, aby zaczęło
oddychać. Gdy rodzi się życie – moment zawsze jednakowo zdumiewający – zaczynam je ostrożnie
rozniecać. Jeszcze jestem silniejszy, usiłuję je formować, chcę mu nadać rytm taki, który by odpowiadał
rytmowi mojego życia, chcę mu nadać maksymalną siłę. Pooli tracę przewagę. Staję wobec czegoś,
co ma swoje własne prawa. Dyskutujemy ze sobą. Gdy mnie przekona, przestaję malować. Często
rozchodzimy się bez zgody i patrzymy na siebie niechętnie. – Jerzy Tchórzewski 1962

cyt. za: Jerzy Tchórzewski. Mistrzowie polskiego malarstwa współczesnego, Art&Business Club, Poznań, 2001, s. 8.

Wystawa Sztuki Polskiej w Genewie POLOGNE 50 ANS DE PEINTURE MUSEE D'ART ET D'HISTORIE, Genewa, 24 październik – 29 listopad 1959.
Centralne Biuro Wystaw Artystycznych, Zachęta, Warszawa, 1959.

Wystawa Sztuki Polskiej w Genewie POLOGNE 50 ANS DE PEINTURE MUSEE D'ART ET D'HISTORIE 24.10-29.11.1959 Geneve, Suisse 1959, poz.118.

Jerzy Tchórzewski był twórcą wyjątkowym i osobnym – zupełnie odrzucił postulaty obu dominujących po wojnie kierunków: realizmu socjalistycznego i koloryzmu, zwracając się w kierunku malarstwa surrealistycznego i nadrealistycznego. Urodził się w 1928 roku. W 1948 jako jeden z najmłodszych twórców brał udział w krakowskiej Wystawie Sztuki Nowoczesnej, wydarzeniu, które określiło kształt i charakter formacji nazywanej drugą awangardą w malarstwie polskim. Po studiach przeniósł się w 1954 roku do Warszawy gdzie objął pracownię malarstwa na Wydziale Grafiki ASP. Już od najwcześniejszego figuratywnego okresu twórczości, który przypadł na lata 1948-1955 jego prace miały charakter zbliżony do surrealizmu. Po 1955 roku jego obrazy to wizje kosmicznych kataklizmów, wulkanicznych erupcji, rozbłyskujących i niknących gwiazd. Z mroku wydobywają się zygzakowate linie błyskawic, spływająca lawa i elektryczne wyładowania. W niektórych kompozycjach pojawia się postać ludzka – tytaniczna, przypominająca mitologicznego tytana lub wręcz Prometeusza. Dynamikę przedstawień Tchórzewski potęgował niejednokrotnie poprzez stosowanie nierównomiernej faktury malarskiej. Nakładał farbę w nierównych odstępach czasu powodując różnice w jej wysychaniu. Jerzy Ludwiński pisał o artyście, że jego tworzywo to „równoległe albo zachodzące na siebie wężowate pasy materii, napięte dynamicznie cięciwy bądź też łamiące się w ekspresyjnych zygzakach wyłaniają się z ciemnych teł rozjarzając je dziwnym światłem, aby następnie w nich zniknąć. Owe pasy materii układają się w bardzo dziwne konstelacje: czasem tworzą kompozycje bardzo barokowe, monolityczne w swych kontrastach, opanowane naładowanym elektrycznością spokojem (…) innym razem artysta układa je dekoracyjnie, nieco stylizuje (…) Kolor i konstrukcja przestrzeni, rytmy materii wiązanie struktur – wszystko rządzi się tu własnymi prawami” („Życie Literackie”, nr 297, 1957, s. 6-7). Kwestią nadrzędną w twórczości Tchórzewskiego pozostawało światło, które artysta wydobywał ze stworzonego przez siebie cienia. Obrazy artysty przemawiają dzięki temu swoim oryginalnym pełnym ekspresji językiem fascynując niezmiennie od lat.