Polswissart

Portret Angelo Sommarugi powstał w roku 1930. Olga Boznańska uwieczniła na nim swojego włoskiego marszanda, który zlecił jej wykonanie portretu. Włoski marszand urodził się w Mediolanie w 1857. Był również wydawcą i dziennikarzem. W 1876r. założył w Cagliari dziennik "La Farfalla" o charakterze postępowym i antyklerykalnym. Następnie przeniósł się do Bolonii, potem zaś do Rzymu, gdzie w latach 1881-1885 dzięki jego działalności wydawniczej opublikowanych zostało ponad 130 dzieł autorów tak nowatorskich jak Gabriel d'Annuzio, Giosue Carducci czy Edmund de Amicis. W 1885r. uciekł z Włoch do Buenos Aires w związku ze skandalem wokół czasopisma „Le Froche Caudine”. W Argentynie zajął się handlem sztuką, który prowadził również w Stanach Zjednoczonych. Jeden z przedmiotów jego działalności była popularyzacja twórczości włoskich impresjonistów, tzw. Macchiaoli. Po powrocie do Europy i osiedleniu się w Paryżu nadal uprawiał zawód marszanda, tworząc równocześnie własną kolekcję, w której znalazły się dzieła Francuzów, a także Amerykanów, np. George'a Obertuff era (1878-1940), czy Polaków działających wówczas w Paryżu, m.in. Olgi Boznańskiej i Eugeniusza Zaka. Jego kolekcję po jego śmierci w 1941r. odziedziczyła jego córka Maria Caputo.

cytat za: E. Bobrowska, U. Kozakowska-Zaucha, Olga Boznańska, Muzeum Narodowe w Warszawie, Kraków 2014, s. 258.

Oferowana praca jest przykładem najlepszego malarstwa portretowego Olgi Boznańskiej. Portrety malowała niekiedy po kilka miesięcy szczególną uwagę przywiązując do światła. Boznańska w Portrecie Angelo Sammarugi, wykonała charakterystyczny dla jej malarstwa zabieg stosowania niewyraźnego konturu mężczyzny. To zabieg celowo stosowany przez Boznańską. Ma poprowadzić widza ku sferze duchowej portretowanej postaci, ku jej wnętrzu. To poszukiwanie ukrytej prawdy było nadrzędnym celem artystki i stanowi esencję portretów jej autorstwa. Jak to ujął Adolf Basler: Opierając swe studia na gruntownej znajomości formy, na sumiennej obserwacji, przestrzega ona zawsze ścisłości w rysunku, zwięzłości w modelacji, a całość ożywia, akcentując tylko pewne szczegóły, a zaznaczając resztę. Benedyktyńska to praca, malowanie portretu przez pannę Boznańską. Tygodnie całe spędza na malowaniu jednego modela, szukając w nim tego, co najcharakterystyczniejsze, co najważniejsze, aż dochodzi do jak największej ekonomii szczegółów (…) W szarudze mglistej, spłukanej jakby deszczem, freskowe maski Boznańskiej rozpierają ramy swym uczuciem, przestrzeń życiem wypełniają, tworząc atmosferę niezwykle zadomowioną.

Warszawa, kolekcja prywatna
depozyt Muzeum Miasta Łodzi
Paryż, 2002 – Galerie Marek
kolekcja prywatna Maria Caputo Sommaruga (córka)
Włochy, kolekcja prywatna Angelo Sommaruga

Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa, Olga Boznańska, 25 luty – 2 maja 2015.
Muzeum Narodowe w Krakowie, Kraków, Olga Boznańska, 25 październik 2014 – 1 luty 2015.

A. Król, Boznańska nieznana, Fundacja Turleja, 2005, s. 201.
B.Ilkosz, Zapisy przemian. Sztuka polska z kolekcji Krzysztofa Musiała, Muzeum Narodowe we Wrocławiu, Wrocław 2008, s. 88.
Bobrowska E., Kozakowska-Zaucha U., Olga Boznańska, Muzeum Narodowe w Krakowie, Kraków 2014, s. 258.
Olga Boznańska, Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 2015, s. 228.

Obrazy moje wspaniale wyglądają, bo są prawdą, są uczciwe, pańskie, nie ma w nich małostkowości, nie ma maniery, nie ma blagi. Są ciche i żywe i jak gdyby je lekka zasłona od patrzących dzieliła. Są w swojej własnej atmosferze.

– Olga Boznańska (fragment z listu do Julii Gadomskiej, 1909)

Olga Boznańska urodziła się w 1865 roku w Krakowie. Jej rodzicami byli Adam Nowina Boznański i Eugenia Mondan, od której przyszła artystka otrzymała swoje pierwsze lekcje rysunku. W 1883 roku zaczęła rozwijać swoje umiejętności pod kierunkiem Kazimierza Pochwalskiego oraz Józefa Siedleckiego. Uczęszczała dodatkowo na Wyższy Kurs dla Kobiet im. A. Branieckiego. Od 1886 roku była studentką Akademii Sztuk Pięknych w Monachium, gdzie pobierała nauki malarstwa u Karla Krichedorfa oraz Wilhelma Dürra. W 1895 roku objęła stanowisko kierownika Szkoły Malarskiej, zastępując tymczasowo Teodora Hummla. W 1898 roku osiadła na stałe w Paryżu.

Była członkinią Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”, Société Nationale des Beaux-Arts i Polskiego Towarzystwa Literacko-Artystycznego w Paryżu, a także International Society of Sculptors, Engravers and Painters w Londynie. Prezentowała swoje prace na wystawach w kraju i za granicą, m.in. w Berlinie, Londynie, Paryżu, Wiedniu, Amsterdamie i Wenecji, jak również w Stanach Zjednoczonych. Została wielokrotnie uhonorowana nagrodami, m.in. złotym medalem na międzynarodowej wystawie w Monachium (1905), Francuską Legią Honorową (1912), Grand Prix na Wystawie Expo w Paryżu (1939) i orderem Polonia Restituta (1938).

Boznańska najlepiej czuła się we własnej pracowni. Wypełnione papierosowym dymem i zasłonięte od bezpośredniego światła wnętrze atelier, pełne sprzętów, tkanin i zasuszonych kwiatów, stanowiło tło dla jej niezliczonych portretów oraz martwych natur. Artystka wstawała późno, ale zaraz po przebudzeniu przystępowała do malowania. Pracowała dopóki pozwalało na to dzienne światło, dzięki któremu mogła wydobyć z obrazów wielobarwne refleksy, błysk oka czy odbicie światła. Styl Boznańskiej zmieniał się na przestrzeni lat. Początkowo przeplatała się w nim aura twórczości Jamesa McNeil Whistlera, następnie doszedł do głosu impresjonistyczny sposób malowania Edouarda Maneta.

Boznańska nazywana jest malarką ciszy. Jej bezpretensjonalny sposób oddawania rzeczywistości opierał się na przekonaniu, że dodatkowe „koloryzowanie” jest zbyteczne i odbiera dziełu wiarygodność. Dojrzałe portrety artystki charakteryzuje pewna swoista duchowość, pogłębiona wąską skalą brązów i szarości. Prócz wyrafinowanej harmonii tonów, wyraźna jest również szkicowość form, mnogość uderzeń pędzla, a także umiejętne wykorzystanie naturalnej kolorystyki tekturowego podłoża. Bogata galeria wizerunków Boznańskiej obfituje zarówno w przedstawienia dorosłych, jak i dzieci. Są oni reprezentacyjnie upozowani lub też siedzą zadumani w odosobnieniu. Artystka malowała również wiele portretów własnych. Jej konsekwentny styl i twórczość przyczyniły się do wyodrębnienia w historii sztuki pierwszej wyraźnej grupy kobiet-malarek.