Polswissart

Jestem tu, aby raz na zawsze skończyć z tym barbarzyńskim kolosem Północy. Szpada została już dobyta. Trzeba ich zapędzić jak najdalej w ich lody, aby przez najbliższe 25 lat nie byli w stanie mieszać się w sprawy cywilizowanej Europy. Nawet za czasów Katarzyny Rosjanie prawie nie odgrywali żadnej roli w życiu politycznym Europy. Z cywilizacją zetknęli się dopiero przez rozbiór Polski. Nadszedł więc teraz czas, aby Polacy pokazali im, gdzie ich miejsce... Bezpowrotnie minęły czasy, kiedy Katarzyna dzieliła Polskę, chwiejny Ludwik XV drżał ze strachu w Wersalu, a caryca zachowywała się tak, że wychwalały ją wszystkie paryskie plotkary. Po spotkaniu w Erfurcie Aleksander zrobił się zbyt zarozumiały, a już zdobycie Finlandii zupełnie przewróciło mu w głowie. Jeżeli potrzebne mu są zwycięstwa, to niech się wyprawi na Persów, ale nie miesza się w sprawy Europy. Cywilizacja odrzuca tych dzikusów z Północy. Europa obejdzie się bez nich. - Napoleon I Bonaparte we Wspomnieniach z wyprawy na Moskwę 1812 r., (Gdańsk 2006, s. 104–105)

Oferowany obraz przedstawia scenę ze zdobycia Moskwy przez Napoleona w roku 1812. 14 września wycofujące się pod naporem wojsk napoleońskich oddziały rosyjskie pod dowództwem generała feldmarszałka Kutuzowa podpaliły Moskwę. Wielki pożar trwał przez 4 dni niszcząc prawie całą zabudowę miejską. W dniu jego wybuchu Napoleon znajdował się jeszcze na obrzeżach miasta, w okolicach Możajska. Pewny już swojego zwycięstwa oczekiwał na moment triumfalnego wejścia do stolicy Rosji. Moment ten uchwycił Władysław Bakałowicz w oferowanej pracy. W zaśnieżonym krajobrazie podmoskiewskiej wsi stacjonująca po bitwie gwardia wraz z głównym dowódcą obserwuje płonące w oddali miasto. Chwilę wcześniej zakończyło się ostatnie starcie pod Możajskiem. Centralnym punktem kompozycyjnym jest siedząca majestatyczna postać Napoleona, jego spokojny, pewny siebie wzrok zwrócony w kierunku palącego się miasta. Za Napoleonem grupa gwardzistów skupionych pod drewnianym zadaszeniem obserwuje w powadze pożar. Niemalże słychać nocną ciszę spotęgowaną aurą zaśnieżonego pola. Bakałowicz w postaci Napoleona zręcznie uchwycił zadumę nad tym co ma dopiero nadejść. Doskonale oddane elementy ubiorów a zwłaszcza lśniące oficerki i potraktowane z dbałością o detal odzienie wierzchnie gwardzisty stojącego tyłem do widza przywołują na myśl najlepsze kompozycje malarza. Znany jest jeszcze jeden obraz Bakałowicza przedstawiający samego Napoleona w niemalże identycznej pozie patrzącego w dal na płonące miasto. Praca ta znajduje się w kolekcji prywatnej i jest dowodem na głębsze zainteresowanie artysty tematyką napoleońską. W twórczości Bakałowicza, znanego przede wszystkim z malowniczych scen dworskich, pojawienie się na rynku obrazu o tematyce historycznej stanowi dużą rzadkość.