Polswissart

Jedyną dla mnie i sensowną metodą fotograficzną jest rejestracja a priori przyjętej koncepcji, pojęcia. Nie interesuje mnie fotografia estetyzująca, dlatego też zastosowałam termin fotografii intymnej, mający sens i w sferze kreacji i percepcji. – Natalia LL

(Fotografia intymna [katalog wystawy], Galeria PERMAFO, Wrocław 1971)

Prace Natalii Lach-Lachowicz zaliczane są do konceptualizmu, nurtów foto art i body art. Artystka zajmuje się malarstwem, rzeźbą, instalacją, fotografią, wideo, performansem oraz rysunkiem. Artystka, która sama siebie nazywa Natalią LL, należy dziś do najwybitniejszych i cieszących się międzynarodowym uznaniem polskich artystek. Już w latach siedemdziesiątych jej sztuka była rozpoznawalna poza granicami Polski a fotografie często gościły w międzynarodowych czasopismach artystycznych. Tajniki fotografii studiowała na PWSSP we Wrocławiu w latach 1957-63. Rok po ukończeniu studiów dołączyła do ZPAF. W latach 1970–1981 wraz z Andrzejem Lachowiczem, Zbigniewem Dłubakiem oraz Antonim Dzieduszyckim tworzyła galerię PERMAFO – przestrzeń wystawienniczą, ale też wydawnictwo. PERMAFO miało niebagatelny wpływ na rozwój nurtów neoawangardowych w Polsce. Z Andrzejem Willem i Andrzejem Lachowiczem organizowała Międzynarodowe Triennale Rysunku, podczas którego pełniła funkcję komisarza oraz wiceprzewodniczącej. Podstawową przesłanką twórczości Natalii LL od początku lat siedemdziesiątych aż do dziś jest zasada, że fotografia nie jest odbiciem rzeczywistości, lecz fikcją. "Fotografia intymna" - instalacja o stylizacji zaczerpniętej z pop-artu - miała wydźwięk jaskrawie erotyczny, zbliżający się do granic pornografii. Pierwsze realizacje, które zdobyły uznanie również poza granicami kraju artystka wykonała w 1971 i 1972 roku. Należą do nich "Sztuka konsumpcyjna" i "Sztuka postkonsumpcyjna", w których modelka wykonuje czynności związane m.in. z konsumpcją, tworzące fotograficzny performance, zbliżony do narracji typu filmowego. W 1975 roku włączyła się do międzynarodowego ruchu sztuki feministycznej, biorąc udział w licznych sympozjach i wystawach. W 1976 roku rozpoczyna cykl „Sztucznej fotografii”, który ponownie ukazuje obrazy niemożliwe w realnej rzeczywistości akcentując tym istnienie fotografii jako sztucznego języka. Poszczególne ujęcia, w których siedząca na kanapie główna bohaterka, naga bądź ubrana, przybiera najróżniejsze niekiedy wyzywające pozycje nałożone na siebie są ilustracją dziejącej się akcji a nie tylko pojedynczego momentu. W „Sztucznej fotografii” artystka po raz pierwszy wykorzystała podobny zabieg warsztatowy. I choć uderzająca jest wulgarność gestu bohaterki, w którą sama się wciela to jednak nie pornografia jest istotą tego cyklu. „Sztuka Natalii LL jest ruchem, rozwojem potęgującej się ‘Sztuczności’. Jest to coraz dalsze oddalanie się od rzeczywistości, gdyż każda następna „rzeczywistość” będąca przedmiotem operacji podmiotu — Natalii LL — jest coraz bardziej zracjonalizowana, skondensowana mentalnie i wizualnie — jest coraz bardziej ‘sztuczna’.” pisał Andrzeja Sapija w katalogu Galerii Sztuki LDK (Lublin 1977). Twórczość Natalii LL jest twórczością osobistą i silnie naznaczoną indywidualnością artystki, jest oderwana od wszystkiego co znane i silnie oddziałuje na odbiorcę. Mimo to sztuka artystki nie ma cech osobistych wynurzeń, zachowała swoją uniwersalność. Sama Natalia LL w przededniu otwarcia wystawy w londyńskiej galerii Roman Road tak streściła esencję swojej twórczości i jej osobisty wymiar: „Ciało. Ciało jest w centrum wszystkich zagadnień i poszukiwań w mojej sztuce. W trakcie performensów ja sama staję się tematem i obiektem sztuki jednocześnie. Obecność aspektu cielesnego sprawia, że może zaistnieć także duchowy i intelektualny. Wyrażam siebie poprzez stawanie się sztuką.” (rozmowa z Tishem Weinstockiem dla „i-D Magazine” z dn. 15 listopada 2016, www.i-d.vice.com)

Poznań, kolekcja prywatna
DESA UNICUM, aukcja 26.10.2016, poz. 41.
Polska, kolekcja prywatna

Warszawa, Zachęta - Narodowa Galeria Sztuki, Dzikie Pola. Historia Awangardowego Wrocławia, 19.06.-13.09.2015.
Warszawa, Galeria Zachęta, 3 kobiety. Maria Pnińska-Bereś, Natalia LL, Ewa Partum, 01.03.2011-08.05.2011.
Sopot, Państwowa Galeria Sztuki w Sopocie, Oh no, not sex and death again!, 2010.

Sztuka realizuje się w każdym momencie rzeczywistości, każdy fakt, każda sekunda jest dla człowieka jedyna i nigdy niepowtarzalna. Dlatego zapisuję wydarzenia zwykłe i trywialne jak jedzenie, sen, kopulację, odpoczynek, wypowiadanie, itp. – Natalia LL
(Natalia LL, tekst z 1972 roku, „Heute Kunst” 9/1975, Dusseldorf)

Natalia LL – a właściwie Natalia Lach-Lachowicz – to legenda współczesnej historii sztuki i jedna z najważniejszych polskich artystek konceptualnych. Jest współtwórczynią międzynarodowego ruchu feministycznego i autorką słynnej „Sztuki konsumpcyjnej” (1972-1975). Urodziła się w 1937 roku w Żywcu. W 1963 obroniła dyplom na wrocławskiej PWSSP (obecnie Akademia Sztuk Pięknych), pod kierunkiem prof. Stanisława Dawskiego. W trakcie studiów odkryła zamiłowanie do fotografii, która umożliwiała „(…) zmianę zwykłej banalnej rzeczywistości w niepowtarzalne i tajemnicze zdarzenie, fenomen” – jak mawiała artystka (cyt. za: Sobota A. [oprac.] Natalia LL. Twórczość. Lata 60., nataliall.com). Rok po ukończeniu szkoły została członkinią Związku Polskich Artystów Fotografików. W latach 1970-1981 prowadziła wraz z Andrzejem Lachowiczem, Zbigniewem Dłubakiem i Antonim Dzieduszyckim galerię „PERMAFO”, która w znacznym stopniu przyczyniła się do rozwoju neoawangardy w Polsce. Od 1975 roku brała czynny udział w światowym ruchu feministycznym. Za swoje dokonania twórcze otrzymała Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2007) oraz Nagrodę im. Katarzyny Kobro (2013) – wyróżnienie wręczane artystom przez artystów.

Pierwsze prace fotograficzne Natalii LL przedstawiały głównie studia portretowe i zbliżenia twarzy. Pod koniec lat 60. artystka zainspirowana lekturą de Sade’a i Battaille’a wkroczyła w nurt „fotografii erotycznej”. Znużona panującymi w sztuce tendencjami, zaczęła poszukiwać nowych możliwości rozwinięcia obszarów wizualnych i mentalnych. Skupiła się wówczas na fotografowaniu fragmentów ciał. Po nawiązaniu kontaktów ze środowiskiem wrocławskiej neoawangardy, m.in. Jerzym Rosołowiczem i Jerzym Ludwińskim, styl artystki w latach 70. ukonstytuował się. „Jedyną dla mnie i sensowną metodą fotograficzną jest rejestracja a priori przyjętej koncepcji, pojęcia. Nie interesuje mnie fotografia estetyzująca, dlatego też zastosowałam termin fotografii intymnej, mający sens i w sferze kreacji i percepcji” – pisała (Natalia LL, Fotografia intymna [katalog wystawy], Galerii PERMAFO, Wrocław 1971). W tym okresie artystka stworzyła cykl fotografii i filmów wideo pt. „Sztuka konsumpcyjna” oraz „Sztuka postkonsumpcyjna”, przedstawiających portrety młodych kobiet dość ostentacyjnie konsumujących banany, parówki, słone paluszki czy kisiel. Codzienna, trywialna czynność, jaką jest jedzenie, w obiektywie Natali LL nagle zaskakiwała, rosnąc do rangi erotycznego aktu.

Na lata 80. i moment stanu wojennego przypada najbardziej ekspresyjna część twórczości artystki, zainspirowana mistykami chrześcijańskimi, problemem zła, a nawet satanizmu. Powstają wówczas malarsko-fotograficzne prace, takie jak „Trwoga paniczna – Raj utracony”, „Trójkąt magiczny” czy „Głowa mistyczna”. W latach 90. kontynuowała problematykę substancjalności zła i wątki autorefleksyjne. Jej wielowątkowa sztuka skupiona była głównie na problematyce tożsamości artystki i kobiety.