Polswissart

 „Porwanie Piękności Osmańskiej”jest niezwykle dynamiczną pracą, w żywej kolorystyce. Została namalowana podczas studiów, które Józef Krzesz Męcina odbył u Jana Matejki. Zdradza nam to między innymi temat podjęty przez artystę. Podobnie jak nauczyciela interesowały go tematy historyczne, wielopostaciowe ale również religijne. Bitwa przedstawiona na obrazie ma miejsce na morzu, ale mnogość postaci i łodzi sprawia, że bezmiar wody wydaje się jedynie niewielkim zbiornikiem wodnym. Na tle ciemnych męskich ciał, wygiętych w geście bitewnym, wyróżnia się przedstawiona w centrum obrazu, biała postać tytułowej piękności. Jej praktycznie nagie ciało spoczywa na leżance, delikatnie odsuwając się od zalotnika, który stara się wykraść choć trochę jej uwagi. Twarz jej, w zwłaszcza kontekście otaczających ją wydarzeń, wyraża dziwny spokój. Przedstawiona kobieta zna siłę swojej urody i to jak oddziałuje na mężczyzn. Jej delikatny gest i wyraz twarzy sprawiają, że w centrum wielopostaciowego obrazu znajdujemy odrobinę intymności. Niezwykle intrygująca jest gra spojrzeń uwieczniona na płótnie. Kobieta wraz z wiosłującym młodym mężczyzną wpatrują się w siebie tak, jakby ten kontakt wzrokowy miał ich uchronić od nadciągających wydarzeń. Za to niechciany zalotnik spoczywający na leżance obok młodej dziewczyny wpatruje się w nią intensywnie. Ona jednak pozostaje mu obojętna, skupiając całą uwagę na wioślarzu. Porywacz może ją uprowadzić siłą a przez to rozdzielić z młodym mężczyzną ale nigdy nie zdobędzie spojrzenia zarezerwowanego tylko dla ukochanego.

Historia sztuki jest pełna przedstawień młodych kobiet, które pokutowały za swoją urodę: Helena uprowadzona przez Trojan, Św. Zuzanna nagabywana przez starców, czy porwana Europa. Mieszanka kobiecej urody i brutalnej przemocy od wieków inspirowała artystów. Złożoność tego typu przedstawień dawała siłę obrazom i przyciągała uwagę publiczności. „Porwanie piękności Osmańskiej” pobudza wyobraźnię. Ukazany zostaje jedynie wycinek z gwałtownego wydarzenia. Artysta zostawia domysłom widza, jak doszło do przedstawionej sytuacji oraz co nastąpiło po kadrze uwiecznionym na malarskim płótnie. Możemy jedynie się domyślać, że kobieta już nigdy nie wróciła do swojego domu. Ona wydaje się też to przeczuwać, bo nie stawia oporu zaistniałej sytuacji świadoma, że własna uroda stała się jej zgubą.

Pierwszy plan pracy jest malowany starannie z dbałością szczegółu. Stroje oprawców, baldachim nad leżanką oraz rozgwieżdżone niebo nadają obrazowi orientalny charakter. Pięknie zdobiona łódź oraz mnogość drapowanych szat sprawiają, że obraz jest niezwykle efektowny. Postacie pierwszoplanowe są oświetlone niemal scenicznym światłem, którego tajemnicze źródło znajduje się poza obrazem po lewej stronie.

Bohaterowie kolejnych planów są już malowani większym gestem, bardziej schematycznie z wykorzystaniem perspektywy powietrznej aby nadać obrazowi głębie oraz podkreślić wielość postaci biorących udział w bitwie. Łuna nadchodzącego, bądź kończącego się dnia, zlewa się wraz z pożarem przedstawionym na drugim tle.

„Porwanie piękności Osmańskiej”urzeka egzotyczną tematyką, orientalnym charakterem, intrygującym światłem, ale przede wszystkim  mistrzowskimi umiejętnościami malarskimi Józefa Krzesz Męciny.

Polska, kolekcja prywatna
Artcurial, aukcja 27.03.2019, poz. 394.
Francja, kolekcja prywatna