Polswissart

Wojciech Fangor zafascynowany był wibracją kolorów i ożywianiem płaszczyzny płótna. Już we wczesnej fazie twórczości widać jak mocno poszukiwał rozwiązań kolorystycznych i przestrzennych dążąc do iluzji dla oka i załamania prawa płaskości obrazu. Na przełomie lat 50. i 60. stworzył cykl różnobarwnych obrazów pokrytych teksturową siatką identycznych dotknięć pędzla zza których przebija barwne tło. Ta wzajemna relacja płaskiego barwą i fakturą tła zakrytego „kotarą” z wibrujących drobnych kropek sprawiała wrażenie prekursorskich iluzji przestrzeni, w którą zaczęły wnikać barwne, rozświetlone koła, jeszcze bardziej potęgując efekt trójwymiarowości i zapowiadając wielki cykl opartowskich kół artysty. Praca jest więc nie tylko w pełni samodzielnym dziełem ale też ważnym zapisem przełomu w twórczości artysty, którego obrazy zarówno muzea jak i kolekcjonerzy prywatni zaliczają do jednych z najważniejszych dla polskiej sztuki współczesnej. Oferowana praca namalowana została w 1963 roku. Rok wcześniej Fangor przebywał w Waszyngtonie na stypendium w Institute for Contemporary Art. Z pierwszej podróży do Stanów Zjednoczonych przywiózł nowe obserwacje i doświadczenia zdobyte zarówno na poziomie teoretycznym jak i praktycznym. W czasie stypendium bowiem nie zaprzestał malowania, w USA powstała cała seria płócien, w których artysta pogłębiał studia nad relacją obraz-przestrzeń-widz. Prezentowana praca doskonale pokazuje przejście Fangora z fascynacji rastrem na rzecz gradientu. W obrazie #3 współistnieją one jeszcze ze sobą i siebie nawzajem dopełniają. Siatka żółtych kropek jest namalowana na tle gładko przechodzących kolorów szarości, bieli i czarni. Kolor rastru zlewa się z barwą tła, a kiedy indziej kontrastuje i wprowadza powierzchnię obrazu w rozedrganie.

Łodź, kolekcja prywatna

Nowy Jork, Heather James Gallery

Texas, kolekcja prywatna

Waszyngton, Gres Gallery

własność artysty

San Antonio, Teksas, The McNay Art Museum, Tom Slick: International Art Collector, 06.10 – 09.13.2009

Absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, bezsprzecznie należy do grona największych klasyków współczesności, którzy swoją twórczością nadali kształt całej polskiej sztuce okresu powojennego. Jest w czołówce najbardziej rozpoznawalnych polskich artystów, którego obrazy podbijają nie tylko rodzimy ale i światowy rynek sztuki. Początkowo Fangora fascynował kubizm. W okresie socrealizmu namalował obraz Matka Koreanka, jedno ze sztandarowych dzieł tego kierunku, a także stworzył wiele plakatów. W drugiej połowie lat 50. zwrócił się ku sztuce abstrakcyjnej. Jego twórczość zdominowana została przez problematykę przestrzeni, pokrewną estetyce op-artu. „Studium przestrzeni”, pierwszy na świecie projekt typu environment, zrealizowany w 1958 roku razem ze Stanisławem Zamecznikiem w Salonie „Nowej Kultury” był niewątpliwie przełomowym momentem w karierze artysty. Przy wejściu na wystawę Wojciech Fangor zamieścił krótkie wyjaśnienie: „Celem tej wystawy jest przekazanie zależności przestrzennych pomiędzy obrazami. Nie interesuje mnie, co zachodzi w indywidualnym obrazie, lecz co zachodzi pomiędzy obrazami. Obrazy stają się anonimowymi elementami zespołu, który rozpoczyna nowe życie i spełnia się w przestrzeni rzeczywistej. Odbiorca przez wybór drogi i czasu staje się automatycznie współtwórcą dzieła”. Na pierwszą połowę lat 70. przypada okres kontynuacji badań nad problematyką iluzji przestrzeni. Powstają wielkoformatowe płótna, w dużej części oparte na motywie fali. W 1970 roku Wojciech Fangor otworzył swoją indywidualną wystawę w Muzeum Guggenheima w Nowym Jorku. Było to wydarzenie przełomowe w życiu twórczym artysty. Mający już wówczas duże doświadczenie artystyczne Fangor zdawał sobie sprawę z kluczowej roli jaką odgrywała zależność między dziełem sztuki a otaczającą je przestrzenią. Relacja ta była ogromnie ważna w przypadku kół i fal toteż architektura wnętrza Muzeum Guggenheima spinała całą ekspozycję nadając jej odpowiedniego poszukiwanego przez Fangora wydźwięku.

Fangor musi być wyjątkowy – a przynajmniej w moim doświadczeniu jest wyjątkowy – jako malarz, o którym nie można powiedzieć, że się go oglądało dopóki nie zobaczy się jego dzieła w oryginale. (…) Kolory Fangora, zazwyczaj żywe, choć niekiedy przytłumione, wydają się płynąć i wirować na płótnie jak farby wlane do basenu. Albo powierzchnia koloru może pulsować na tle innego koloru, kurcząc się i rozkurczając jak ameba oglądana pod mikroskopem. Niekiedy wydaje się, że jedna z tych powierzchni zaraz odpłynie i zniknie z płótna. A jednocześnie powstaje wrażenie, że kolory zmieniają się, nie tylko pod względem intensywności, lecz także tonu barwy. (…) Jest on wielkim romantykiem op-artu, działającym nie według reguł, lecz według połączenia intuicji i eksperymentu, odwołującym się nie do rozumu, lecz do naszej tęsknoty za tym, co tajemnicze. Kiedy już to czysto wzrokowe wrażenie nowości się zatrze, okaże się, że ta sztuczka optyczna faktycznie jest czymś więcej niż tylko sztuczką i jawi się jako brama do nowego doświadczenia koloru i przestrzeni. – John Canaday Fangor’s Romantic Op, New York Times, Feb 15, 1970, p.103.