Polswissart

Poznań, kolekcja prywatna

Warszawa, Muzeum Narodowe, Marek Włodarski (Henryk Streng) wystawa monograficzna, 12.1981-01.1982

Marek Włodarski (Henryk Streng) był lwowskim artystom żydowskiego pochodzenia, jednym z głównych przedstawicieli awangardy okresu międzywojennego. Studiował w Wolnej Akademii Sztuk Pięknych we Lwowie (1920-24), a następnie w Państwowej Szkole Przemysłowej, w pracowni Kazimierza Sichulskiego. W roku 1924 wyjechał do Paryża gdzie przez kilka miesięcy doskonalił się obok Ferdynanda Legera. Członek awangardowej grupy Artes (obok m.in. Jerzyego Janischa i Ludwika Lille). Jego losy bardzo silnie związane były z II Wojną Światową (Uczestnik Kampanii Wrześniowej oraz Powstania Warszawskiego, po którym więziony był w obozie Stutthof). Od lat wojennych posługiwał się pseudonimem Marek Włodarski. Związał się z warszawską Akademią Sztuk Pięknych gdzie od 1956 roku był profesorem. Jego indywidualna, eklektyczna sztuka oscylowała wokół awangardowych stylów od futuryzmu, formizmu i kubizmu poprzez surrealizm aż do fascynacji prymitywizmem. Jego obrazy są gratką dla kolekcjonerów i wzbudzają zainteresowanie nie tylko w Polsce. Jego kameralna i liryczna, a także w założeniu antyestetyczna twórczość kształtowała się głównie pod wpływem malarstwa Fernanda Légera i francuskiego surrealizmu. Ważny wpływ wywarła na niego także sztuka krakowskich formistów, którzy jako pierwsi polscy artyści wypowiedzieli walkę z akademizmem i młodopolską stylizacją. Zanim jednak Włodarski zetknął się ze sztuką nowoczesną we Francji malował obrazy przypominające w poetyce płótna Marca Chagalla. Nigdy go nie poznał, ale niezależnie był zafascynowany naiwną sztuką prowincjonalną i jarmarcznym folklorem. Włodarski bez oporów natomiast przyjął manierę Légera. Odpowiadał mu prymitywizm formy, kult przedmiotu, precyzja w określaniu jego kształtu, a także niechęć do estetyzowania. Przed wojną we Lwowie wspólnie z Otto Hahnem artyści określili się jako "konstruktywiści" i dołączyli swoje prace do wystawy sztuki prymitywów. Włodarski malował bowiem cały czas także kompozycje o zdecydowanie naiwnym ujęciu plastycznym. W przedwojennym Lwowie panował klimat i poetyka wielonarodowościowego miasteczka, a Włodarski był urzeczony jego barwną rzeczywistością. Kopiował dziesiątki szyldów o naiwnym charakterze regionalnego malarstwa, malował i rysował sceny z muzykantami, tancerzami, manekinami, cyrkowymi magikami, piwoszami. Swoje postaci wyposażał w atrybuty tej samej, cyrkowo-odpustowej kategorii. Czuć w nich było echo surrealizmu, ale świat poetycki był jego własny. W latach 1930. Włodarski nawiązał znajomość z Brunonem Schulzem, a ich spotkania i dyskusje pozostawiły w jego twórczości głęboki ślad. W obrazach z tego okresu widać charakterystyczny dla Włodarskiego sposób malowania: artysta kładł farbę bardzo fakturowo. Powojenna twórczość Włodarskiego jest też ściśle związana z Warszawą, gdzie od początku zaangażował się w nurt awangardowych przemian. Brał udział w działalności Klubu Młodych Artystów i Naukowców, uczestniczył w wystawach Sztuki Nowoczesnej. Nastąpiło też wówczas dość nieoczekiwane zbliżenie Włodarskiego do koloryzmu. Barwy na jego płótnach, przeważnie martwych naturach, stały się jaśniejsze, bardziej czyste i dźwięczne. W 1947 roku artysta po raz pierwszy spędził wakacje nad morzem, co zaowocowało ciekawym cyklem prac o tematyce marynistycznej. W latach 1950. Włodarski wrócił do kompozycji figuralnych ale na jego płótnach pojawiały się też prawie abstrakcyjne formy, silnie zgeometryzowane Jeszcze później rozmiękczył kontur malując formy bardziej biologiczne. W ostatnich latach życia dużą rolę w twórczości Włodarskiego odgrywał pejzaż.