Polswissart

Łyżwiarka - praca na papierze w technice mieszanej prekursora nowej figuracji i współczesnego realizmu. Rysunki, szkice i gwasze przewijały się przez całą twórczość tego bodaj  największego malarza i intelektualisty XXw. Posługując się naprawdę fascynującym językiem malarskim podczas swojego krótkiego życia zdołał nadać całkowicie nowy kierunek współczesnemu malarstwu, przyporządkowując figuracji nowe znaczenia  i odkrywając ją dla świata malarskiej perswazji. Opowieści Wróblewskiego, zawarte przede wszystkim w tych bardziej intymnych pracach na papierze nie odwołują się do przeżyć całej ludzkości, mimo, że pokazują fakty wszystkim dobrze znane. Bohaterami jego prac są pojedynczy ludzie, oderwani od anonimowego tłumu, stawiani przed widzem w sytuacjach osobistych, uchwyceni w sekundzie swojego istnienia, w istotnym dla artysty zaobserwowanym momencie, któremu Wróblewski nadaje sens pozamalarski. Często podkreśla się, że artysta był malarzem codzienności, z wielkim ukłonem dla pojedynczych chwil stanowiących o całości istnienia.
Prezentowana praca jest jedną z najpełniejszych i najbardziej ujmujących prac na papierze o takim charakterze. Uchwycona podczas wykonywania figury łyżwiarskiej młoda kobieta zachwyca wyważoną kompozycją, ale też kolorystyką. Kolor niebieski, kolor nieba i nieskończoności tak często stosowany przez Wróblewskiego połączony z bielami i beżami nadaje przedstawieniu wyraz niebywałego spokoju. Tancerka jest skupiona i zastygła w figurze jakby pozując, ale wiemy, że tak nie jest. To artysta zobaczył i zapisał w pamięci ten jeden moment, który wywarł na nim wrażenie. Postanowił zapisać go w tradycyjny sposób komponując pracę horyzontalnie i statycznie, z przewagą form poziomych, mimo, że w zamyśle jest ruch, piękny harmonijny ruch. Łyżwiarka nie jest wprawką ani projektem do postaci któregoś z obrazów olejnych, jak często ma to miejsce w przypadku prac rysunkowych artysty. Jest wcześniej zamyśloną, zamierzoną skończoną kompozycją, również pod względem kolorystycznym. Trudno oprzeć się wrażeniu, że przewidzianą na wywołanie określonych wrażeń estetycznych. Trudno oprzeć się wrażeniu, że artysta nie mógł się powstrzymać, żeby tą harmonią się nie podzielić i że w pełni mu się to udało. 

Polska, kolekcja prywatna
kolekcja spadkobierców artysty (do lat 80-tych XX w.)

Lublana, Słowenia, Moderna galeria, Andrzej Wróblewski. Waitnig room., 15.10.2020 – 10.01.2021

red. Magdalena Ziółkowska, Wojciech Grzybała, Andrzej Wróblewski. Waiting room., wyd. Fundacja Andrzeja Wróblewskiego, Instytut A. Mickiewicza, Hatje Cantz Verlag, Warszawa 2020, repr. 93, s.202, spis prac wystawionych poz. 24, s. 392
Andrzej Wróblewski. Wystawa pośmiertna [katalog wystawy monograficznej], Pałac Sztuki, Kraków 1958, spis prac niewystawionych poz. 1170

Andrzej Wróblewski uznawany jest za jednego z najwybitniejszych polskich artystów wczesnego okresu po II wojnie światowej, który stworzył wyraźnie indywidualistyczne podejście do sztuki przedstawieniowej. Urodzony w Wilnie studiował na ASP w Krakowie, m.in. u Zbigniewa Pronaszki, Jerzego Fedkowicza i Hanny Rudzkiej-Cybisowej. Był twórcą Grupy Samokształcenia, do której należeli m.in. Andrzej Wajda – ówcześnie student krakowskiej ASP – oraz Jan Tarasin. Twórczość Wróblewskiego, przerwana nagłą śmiercią w wieku zaledwie trzydziestu lat, koncentrowała się na człowieku i była silnie uwarunkowana bolesnymi przeżyciami wojennymi. Był bardzo płodnym artystą, do jego ulubionych technik należało malarstwo olejne, gwasz, rysunek i grafika.

Najwcześniejsze obrazy Wróblewskiego, takie jak „Martwa natura z dzbanem” (1946), były utrzymane w duchu kapistowskim. Ale już pod koniec lat 40. zaczął buntować się przeciwko dominującemu w kręgach akademickich koloryzmowi, a na I Wystawie Sztuki Nowoczesnej w Krakowie w 1948 roku został doceniony jako malarz prezentujący oryginalne formy przestrzenne. Dla Wróblewskiego ważne było oddanie się twórczości sprzecznej z popularnymi wówczas w Polsce technikami i stylem. W latach 1947-1948 koncentrował się na eksperymentach w malarstwie olejnym i gwaszach, wypracowując unikalny środek wyrazu, a jednocześnie pozostając otwartym na wpływy nowoczesnych stylów artystycznych, takich jak surrealizm, abstrakcjonizm i sztuka geometryczna. Na płótnach z tego okresu często pojawiają się figury geometryczne, jak w pracach „Niebo nad Górami” (1948), „Niebo Niebieskie” (1948) czy „Segmenty” (1949).

Wróblewski nazywany jest prekursorem nowej figuracji. Dla wielu krytyków sztuki, również międzynarodowych, twórczość artysty wyprzedzała swój czas. Kurator madryckiej wystawy Wróblewskiego, francuski historyk sztuki Éric de Chassey, powiedział: „(…) Wróblewski robił rzeczy, które normalnie uznalibyśmy za niemożliwe w jego czasach. Pojawiły się one dopiero pod koniec lat 80. i na początku 90. u takich artystów, jak Luc Tuymans, Wilhelm Sasnal, Raoul de Keyser czy René Daniëls. Łączyli oni abstrakcję z figuracją, nie zastanawiając się nad różnicami pomiędzy tymi dwoma sposobami malowania. Fakt, że u Wróblewskiego działo się to już w późnych latach 40., stawia go w kompletnie odmiennym i wyjątkowym świetle”.

Zainteresowanie twórczością Wróblewskiego stale rośnie nie tylko w Polsce, ale i w krajach Europy Zachodniej. Po spektakularnym sukcesie kilku wielkich, monograficznych wystaw artysty, zrealizowanych m.in. w krakowskim Muzeum Narodowym i warszawskiej Zachęcie w latach 90., analogiczne prezentacje jego prac zaczęły pojawiać się w innych częściach świata. W 2012 roku powstała Fundacja Andrzeja Wróblewskiego, która aktywnie działając na polu naukowym, wydała obszerną monografię artysty, ukazującą nie tylko jego życie i twórczość, ale także działalności jako historyka sztuki, krytyka i recenzenta wystaw krakowskich oraz komentatora ówczesnego życia artystycznego.