Polswissart

Od 1880 roku w twórczości Juliana Fałata pojawiają się realistyczne sceny rodzajowe, w których przedstawia biedotę wiejską i miejską: drwali, kowali, szewców, dziadów, wieśniaków zbierających chmiel, targi na Polesiu i w Galicji, biedotę żydowską, chłopów przed cerkwią i na odpuście w Kalwarii. Artysta, sam chłop z pochodzenia, ukazywał świat dobrze mu znany i bliski a do portretowanych typów ludzkich podchodził z niezwykłą wrażliwością ale i pietyzmem, tworząc wizerunki niejednokrotnie porywające trafnym oddaniem psychologii modeli. Henryk Struve w 1888 roku dostrzegł i trafnie opisał jego ówczesne dokonania: Julian Fałat (...) jest niezaprzeczalnie najznakomitszym naszym akwarelistą młodszej generacji. Prócz wielkiej liczby drobniejszych prac oraz studiów, zebranych podczas podróży po Hiszpanii i naokoło świata, napotykamy w zbiorze jego prac i większe malowidła, przedstawiające bądź typy ludowe i sceny z życia wiejskiego, bądź krajobrazy i polowania (...). Wszystkie te utwory Fałata charakteryzuje przede wszystkim nadzwyczajna siła wyrazu i prawda realistyczna, wolna jednak od wszelkiej przesady naturalistycznej, od chęci drażnienia wyobraźni stroną ujemną rzeczywistości. Każdy typ, każda scena, wszystkie, najdrobniejsze nawet szczegóły przeniesione są żywcem na papier. Przy tym uwydatnia się znakomita zdolność spostrzegawcza artysty w bezpośrednim uchwyceniu rysów charakterystycznych ludzi, zwierząt i ich ruchów, dalej martwej natury, nawet krajobrazów. Kilka pociągnięć pędzla, najprostsza kompozycja barw, jest dla niego często wystarczającą do wyrazistego odtworzenia przedmiotów. Widocznym to jest szczególnie w licznych studiach podróżnych, często z lekka, pobieżnie tylko naszkicowanych, lecz budzących zawsze żywe zajęcie siłą, prawdą i jędrnością charakterystyki (H. Struve, Przegląd Artystyczny, „Kłosy” 1888, nr 1181, s. 103)

Znane i cenione są portrety wykonywane akwarelą, do mniej znanych a przez to niezwykle poszukiwanych należą kompozycje olejne. Do takich zaliczyć można oferowany wizerunek górala.

W 1894 roku Julian Fałat przebywał w Zakopanem, gdzie – jak pisał w liście do Seweryna Böhma – jest tak cudownie, że pomimo gwałtownych zaprosin w rozmaite inne strony oderwać się stąd nie mogę. Pozostanę tak długo, jak będzie można (). Artysta pozostał na Podhalu przez kilkanaście tygodni tworząc wówczas rozmaite akwarelowe pejzaże i obrazy olejne o tematyce tatrzańskiej. Część z nich trafiła później na wystawy w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie oraz do krakowskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych. Kolejne pobyty w Zakopanem, powtarzające się co rok, przynosiły obfity malarski plon. Prace cieszyły się wielkim uznaniem i znajdywały niemal natychmiast nabywców. Powstające wówczas panoramy tatr oraz portrety górali podhalańskich należą dziś do rzadkości na rynku antykwarycznym. Znajdują się w kolekcjach muzealnych, takich jak np. zbiory Muzeum Juliana Fałata w Bystrej mieszczące się w willi malarza, zwanej Fałatówką. Wśród zgromadzonych tam dzieł artysty wyróżniają się  wizerunki tatrzańskich górali z Poronina i Zakopanego, bystrzańskiego leśniczego Grzyba, młodej sąsiadki artysty, pani Smołkowej, Hucuła, młodego Żyda pogrążonego w lekturze czy innych. Dopełnieniem kolekcji są ołówkowe studia portretowe i sceny rodzajowe. Oferowany portret bacy, wykonany w technice olejnej, jest zatem bardzo ciekawą propozycją z kolekcjonerskiego punktu widzenia.   

Kraków, kolekcja prywatna