Polswissart

Mela Muter bardzo często wykorzystywała gazety w kompozycjach z gatunku martwej natury. Niejednokrotnie możliwe jest odczytanie tytułu tych dzienników. W przypadku oferowanego obrazu artystka na rozłożonym na plecionym krześle bądź stołku wydaniu „Paris Soir” zaaranżowała układ warzyw – czerwoną kapustę, paprykę i cebule - w sposób odwołujący się do martwych natur Van Gogha. Dyspozycja przestrzeni polega na spiętrzeniu planów, które przecząc perspektywie linearnej, za to pomagając lepiej wyeksponować główne motywy, wypełniające niemal cały kadr – wpływają w ten sposób na ich monumentalizację. Zabieg ten znaleźć można również w twórczości Paula Cezanne’a. Sposób doboru i zestawienia motywów w stosunku do innych dzieł artystki wskazuje na jej zainteresowanie tylko i wyłącznie grą organicznych kształtów i barwnych skontrastowanych plam warzyw i ich otoczenia, bez intencji nadawania im jakiegokolwiek estetycznego porządku. W martwych naturach najlepiej uchwytne jest credo Meli Muter, która za najwyższą wartość uważała kompozycję i walory kolorystyczne obrazu. 

Artystka niejednokrotnie wykorzystywała odwrocie zamalowanego płótna dla stworzenia nowej kompozycji. Takie użycie płócien wiązało się z ograniczoną dostępnością do materiałów artystycznych, zwłaszcza w okresie I wojny światowej, kiedy powstała oferowana martwa natura. Została ona namalowana na odwrocie wcześniejszego obrazu przedstawiającego portret młodej bretonki z dzieckiem. Temat macierzyństwa towarzyszył Meli Muter na przestrzeni całej jej twórczej drogi a wątek ludzkiej kondycji – humanité – znajdował się w centrum jej artystycznych zainteresowań. Jakby w przeciwieństwie do antropocentryzmu, który dominował twórczość Meli Muter w pierwszych latach XX wieku, w latach wojennych powstawały prawie wyłącznie martwe natury - temat wcześniej w zasadzie nie spotykany w jej malarstwie. W trudnych latach wojennych artystka ceniła sobie bardzo ten gatunek, który pozwalał jej skupić się na istocie malarstwa. Jak sama mówiła: W sztuce trzeba być małomównym, nie należy przedstawiać wszystkich szczegółów, a koncentrować się jedynie na rzeczach istotnych. Niewątpliwie w martwej naturze Mela Muter skoncentrowała istotę swojego malarskiego kunsztu.

Warszawa, kolekcja prywatna
USA, kolekcja Toma Podla
kolekcja Ewy Fibak (do 1997 r.)
Kolonia, Kunsthaous Lempertz (1986 r.)
Genewa, kolekcja Oscara Gheza w Petit Palais (1983-1974)
Kolonia, Galerie Gmurzyńska

Król A., Tanikowski A., Kolory Tożsamości. Sztuka polska z amerykańskiej kolekcji Toma Podla, wyd. MNK Kraków, 2001, s. 90.

To Paryż dał mi wszystkie elementy, które składają się na moją sztukę. Tu odnalazłam nawet mój słowiański charakter, którego w Polsce bym zapewne nawet nie zauważyła, a który tu wszyscy chętnie zauważają w moich płótnach. I w tym jest, jak sądzę, wielka siła Paryża: wszystkie przeróżne surowce, jakie przywozimy tu ze sobą, ulegają tu wzmocnieniu i przetapiają się w jednolity typ, rodzaj solidnego i jednorodnego metalu. – Mela Muter

(Mela Muter. Malarstwo, wyd. Muzeum Uniwersyteckie w Toruniu, Toruń, 2010, s. 13.)

Mela Muter – a dokładnie Maria Melania z Klingslandów Mutermilch – urodziła się w Warszawie, w majętnej żydowskiej rodzinie, wiernej polskiej tradycji niepodległościowej. Swoją edukację malarską rozpoczęła uczęszczając na kurs w prywatnej Szkole Rysunku i Malarstwa dla Kobiet w Warszawie, prowadzonej przez Miłosza Kotarbińskiego. W 1901 roku wyjechała do Paryża, w którym z niewielkimi przerwami została do końca życia. Będąc młodą matką kształciła się w paryskich szkołach: Académie Colarossi oraz Académie de la Grande Chaumičre, które umożliwiały edukację kobietom. Po burzliwym małżeństwie z krytykiem sztuki Michałem Mutermilchem, artystka wywołała duże zainteresowanie wśród paryskiej awangardy swoim związkiem z francuskim publicystą Raymondem Lefebvrem. Barwna osobowość Meli Muter pozwoliła jej na nawiązanie interesujących relacji z elitą inteligencką i artystyczną. W gronie bliskich jej przyjaciół znajdował się uwielbiany w Francji poeta Rainer Maria Rilke. Malarka utrzymywała także kontakt z Polakami mieszkającymi w Paryżu – Leopoldem Staffem, Władysławem Reymontem oraz Stefanem Żeromskim. Znała się również z Olgą Boznańską, obok której wynajmowała sąsiadującą pracownię.

Mela Muter należała do międzynarodowego artystycznego kręgu École de Paris, a jej nazwisko pojawiało się wśród najbardziej cenionych twórców, takich jak Marc Chagall, Amadeo Modigliani czy Pablo Picasso. Wśród sportretowanych przez nią osobistości świata sztuki, znaleźli się m.in. meksykański malarz, mąż Fridy Kahlo – Diego Rivera, znany marszand Ambrois Vollard, czy wreszcie jeden z najważniejszych architektów francuskich Auguste Perret, który zaprojektował dla niej luksusową willę i pracownię przy Rue Vaugirard 114. W 1917 roku atelier Meli Muter odwiedził sam Henri Matisse, którego zachwyciła jej sztuka. Malarka wystawiała w paryskich galeriach Chéron (1918) i Druet (1926 i 1928), a także na pokazach w barcelońskiej Galerii José Dalmau, w Monachium, Pittsburgu oraz krajowych wystawach zbiorowych w Krakowie, Lwowie i Warszawie.

W jej karierze istotne okazały się podróże. Podczas pobytu w Bretanii, malarkę zaintrygowała sztuka artystów tzw. szkoły z Pont-Aven. Uproszczony, miękki modelunek portretowanych postaci, czasami kontrastowany z abstrakcyjnie położoną barwną plamą farby, przyczynił się do jej krótkiej fascynacji twórczością Gauguina. Na jej dojrzały styl wpływ miała jednak inspiracja płynąca z obrazów Paula Cézanne'a, Vincenta van Gogha oraz Edouarda Vuillarda. Będąc pod wrażeniem ich sztuki, artystka zaczęła eksperymentować z plamą barwną, rozbijając ją na wibrujące drobne cząsteczki. Zmieniła również stosowaną kolorystyczną paletę, co przyczyniło się do wypracowania nowej nastrojowości dzieł i bardziej intymnego klimatu.