Polswissart

Losy Stanisława Szukalskiego i Zofii Jordanowskiej, uwiecznionej przez artystę w oferowanej pracy, łączy wojenna historia, która swój szczęśliwy finał odnalazła w Stanach Zjednoczonych. Bohaterka akwareli Szukalskiego była żoną Stanisława Jordanowskiego, żołnierza polskich sił zbrojnych, walczącego w czasie II wojny światowej w Polsce i Francji, a następnie związanego ze Sztabem Głównym Polskich Sił Zbrojnych w Londynie. W 1951 roku Jordanowski przeniósł się do Nowego Jorku, gdzie rozwijał działalność w polonijnych organizacjach kombatanckich. Był także wybitnym znawcą sztuki polskiej - autorem "Vademecum malarstwa polskiego". W latach 1983-1993 stał na czele Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce. Nie mniej zasłużoną dla Polski postacią była sportretowana przez Stanisława Szukalskiego żona polonijnego działacza. Zofia Jordanowska, primo voto Sarnowska. Urodziła się 11 V 1913 roku w Warszawie, jako córka Władysława i Bronisławy z Majewskich. Od 1933 roku była zamężna z kpt. Stefanem Sarnowskim , znajdującym się w niewoli sowieckiej. W 1939 przez Węgry, Jugosławię oraz Włochy przedostała się do Francji. Od stycznia 1940 roku pracowała w „Funduszu Pomocy Rodzinom Osób Wojskowych” przy ambasadzie RP w Paryżu. Po ewakuacji z Francji przybyła do Wielkiej Brytanii 26 czerwca 1940 roku. Tam pracowała jako sekretarka w Wydziale Kulturalno-Oświatowym PCK. Od 1942 była w Oddziale VI Sztabu Naczelnego Wodza, z przeznaczeniem „do pracy w Kraju”. Zaprzysiężona przez Michała Protasewicza („Rawa”) w Londynie w październiku 1942 roku po odbyciu kursu spadochronowego została skierowana do brytyjskiej organizacji F.A.N.Y. Pracowała w Kwaterze Głównej F.A.N.Y. w Londynie. Od 2 lipca przechodziła szkolenie w Training Centre F.A.N.Y. W dniu 15 IX 1943 roku odeszła z Oddziału Specjalnego Sztabu Naczelnego Wodza, została przeniesiona do Oddziału Personalnego. Następnie pracowała w Oddziale Informacyjno-Wywiadowczym Sztabu Naczelnego Wodza . Pracę urzędniczki cywilnej w Wojsku Polskim zakończyła w 1946. W Londynie poznała swojego drugiego męża, Stanisława Jordanowskiego. 24 czerwca 1950 roku para wzięła ślub. Zofia Jordanowska zmarła w Nowym Jorku 29 maja 1998 roku.   

Uwieczniona przez Szukalskiego Jordanowska, jedna z nielicznych kobiet, które odebrały szkolenie spadochroniarskie, legitymowała się odznaką o numerze 0168. Numer ten zapisał Szukalski w dolnej części kompozycji, w której umieścił również zawołanie, jakie wybite było na znakach spadochronowych – Tobie Ojczyzno! Utrzymana w konwencji nawiązującej do sztuki socrealistycznej akwarela pokazuje Jordanowską na tle wyimaginowanej scenerii zbudowanej w oparciu o trzy elementy. Każdy z nich reprezentuje istotne z punktu widzenia biografii kobiety elementy – kolumna Zygmunta z Zamkiem Królewskim symbolizuje Warszawę, miejsce urodzin Jordanowskiej. Wieża zegarowa Elizabeth Tower, zwana potocznie Big Benem, to oczywiste odniesienie do Londynu. Szpaler spadochronów w górnej części kompozycji to wskazanie na rodzaj służby jakiej poświęciła się Zofia Jordanowska w czasie II wojny światowej. Szukalski poznał Jordanowskich najprawdopodobniej w Stanach Zjednoczonych. Mąż spadochroniarki, zaangażowany w środowisku polonijnym a także fascynat i kolekcjoner polskiej sztuki, miał w swoich zbiorach wiele prac Szukalskiego, z którym łączyły go więzy przyjaźni. Znajduje to potwierdzenie w listach pisanych przez artystę do Mariana Konarskiego (On kochał Polskę. Listy Stanisława Szukalskiego do Mariana Konarskiego z lat 1950-1987, Tarnobrzeg 2020, s. 607). Przypuszczać można zatem, że oferowany wizerunek żony został wykonany na specjalne zamówienie Jordanowskich. Powstał on najprawdopodobniej około 1953 roku. Na takie datowanie wskazywałyby nie tylko losy obydwu rodzin, które właśnie w latach 50 splatają się w Nowym Jorku ale również inny znany, analogiczny portret Jordanowskiej namalowany przez Szukalskiego w tym właśnie roku. Wykonywany na osobistą prośbę portret został przez artystę antydatowany najprawdopodobniej celowo by podkreślić ważny w biografii Zofii Jordanowskiej rok 1943.