Polswissart

Daleką od takiego popłatnego, lecz nierzetelnego traktowania sztuki jest Mela Mutermilchowa, talent świeży, młody, ruchliwy, indywidualność wybitna, artystka, która w pięknem dążeniu ku wyżynom rzuciła rękawicę wszelkiemu szablonowi (…). P. Mutermilchowa wierzy w swoją sztukę, oddana jej jest na śmierć i życie, a pracuje z młodzieńczym zapałem i werwą.

(Zbierzchowski H., Z pracowni artystów polskich w Paryżu. Boznańska, Mutermilchowa, w: „Tygodnik Ilustrowany” 1910 nr 40, s. 804.)

Mela Muter (Maria Melania z Klingslandów Mutermilchowa) urodziła się w Warszawie, w majętnej żydowskiej rodzinie (wiernej polskiej tradycji niepodległościowej). Swoją edukację malarską rozpoczęła uczęszczając na kurs w prywatnej Szkole Rysunku i Malarstwa dla Kobiet w Warszawie, prowadzonej przez Miłosza Kotarbińskiego. W 1901 r. wyjechała do Paryża, w którym z niewielkimi przerwami została do końca życia. Będąc młodą matką kształciła się w paryskich szkołach: Académie Colarossi oraz Académie de la Grande Chaumičre, które umożliwiały edukację kobietom. Po burzliwym małżeństwie z krytykiem sztuki Michałem Mutermilchem, artystka wywołała duże zainteresowanie wśród paryskiej awangardy swoim związkiem z francuskim publicystą Raymondem Lefebvrem. Barwna osobowość Meli Muter pozwoliła jej na nawiązanie interesujących relacji z elitą inteligencką i artystyczną. W gronie bliskich jej przyjaciół znajdował się uwielbiany w Francji poeta Rainer Maria Rilke. Utrzymywała kontakt z Polakami mieszkającymi w Paryżu – Leopoldem Staffem, Władysławem Reymontem oraz Stefanem Żeromskim. Mela Muter znała się również z Olgą Boznańską, obok której wynajmowała sąsiadującą pracownię malarską. Należała do międzynarodowego artystycznego kręgu paryskich malarzy głównie pochodzenia żydowskiego - École de Paris, gdzie jej nazwisko pojawiało się wśród najbardziej cenionych artystów, takich jak: Marc Chagall, Amadeo Modigliani czy Pablo Picasso. Wśród sportretowanych przez nią osobistości świata sztuki, znaleźli się m.in. meksykański malarz, mąż Fridy Kahlo - Diego Rivera, znany marszand Ambrois Vollard, czy wreszcie jeden z najważniejszych architektów francuskich Auguste Perret, który zaprojektował dla niej luksusową willę i pracownię przy Rue Vaugirard 114. W 1917 r. atelier Meli Muter odwiedził sam Henri Matisse, którego zachwyciły jej obrazy. W swoim dorobku artystycznym posiada m.in. wystawy prezentowane na w paryskich galeriach Chéron (1918) oraz Druet (1926 i 1928), ekspozycję na pokazach w barcelońskiej Galerii José Dalmau, w Monachium, Pittsburgu oraz krajowych wystawach zbiorowych w Krakowie, Lwowie oraz Warszawie.

Dla Meli Muter istotne okazały się podróże. Podczas pobytu w Bretanii, artystkę zaintrygowała twórczość malarzy z tzw. szkoły z Pont-Aven. Uproszczony, miękki modelunek portretowanych postaci czasami kontrastowany z abstrakcyjnie położoną barwną plamą farby spowodował przekonanie o jej fascynacji twórczością Gauguina. Jednak na jej dojrzały styl wpływ miała inspiracja obrazami Paula Cézanne'a, Vincenta van Gogha oraz Edouarda Vuillarda.  Będąc pod wrażeniem ich obrazów, zaczęła rozbijać dotychczasowe plamy na wibrujące drobne cząsteczki. Zmieniła się również jej paleta barw oraz klimat i nastrój obrazów, który od tej pory stał się bardziej intymny. Obok Bretanii, istotnym punktem w twórczości Meli Muter okazała się też Hiszpania, która przez kilka lat stała się źródłem inspiracji dla młodej artystki. Po sukcesie jaki Muter odniosła na paryskim Salonie Jesiennym 1911 roku jej sława obiegła nie tylko Francję ale dotarła również do Katalonii. W tym samym roku Josep Dalmau, krytyk sztuki, zorganizował pierwszą wystawę Meli Muter w Barcelonie, w Galeries Dalmau, po której miejscowe muzea zakupiły obrazy polskiej malarki. Osobiście pojawiła się w stolicy Katalonii rok później, przy okazji wielkiej wystawy malarstwa polskiego. Wydarzenie to otworzyło hiszpański etap w życiu i twórczości Meli Muter, która z Barcelony podróżowała dalej do Madrytu i Toledo. W 1913 roku zawitała do Kraju Basków a konkretnie do maleńkiej miejscowości Ondarroa, w której spędziła czas z Leopoldem Gottliebem i Diego Riverą. Tam powstał, zaginiony dziś, portret meksykańskiego artysty, tam też najprawdopodobniej Mela Muter namalowała oferowany obraz „Macierzyństwo”. Hiszpańska przygoda artystki trwała aż do wybuchu I wojny światowej. Zanim dramatyczne wydarzenia z nią związane sprowadziły Muter z powrotem do Paryża, zdążyła jeszcze wrócić do Katalonii, by w Gironie malować i pokazywać swoje obrazy na organizowanych tam wystawach.

Kraj Basków, Włochy, Bretania i Prowansja, oraz inne rejony basenu morza śródziemnego, zajmowały szczególne miejsce w sercu Meli Muter. Artystkę porwało światło, intensywność kolorów, temperament mieszkańców, co widać w powstających wówczas obrazach. Wyróżniające się jasną, dźwięczną paletą barw, należą one niewątpliwie do szczególnej kategorii dzieł w oeuvre polskiej malarki.   

Polska, kolekcja prywatna
Desa Unicum, aukcja 7.05.2020, poz. 8 
Europa, kolekcja prywatna
Kolonia, Galerie Gmurzynska spuścizna po artystce

Kolonia, Galerie Gmurzynska, Mela Muter 1876-1967. Retrospektiv-Ausstellung, 21 października - 1 grudnia 1967

To Paryż dał mi wszystkie elementy, które składają się na moją sztukę. Tu odnalazłam nawet mój słowiański charakter, którego w Polsce bym zapewne nawet nie zauważyła, a który tu wszyscy chętnie zauważają w moich płótnach. I w tym jest, jak sądzę, wielka siła Paryża: wszystkie przeróżne surowce, jakie przywozimy tu ze sobą, ulegają tu wzmocnieniu i przetapiają się w jednolity typ, rodzaj solidnego i jednorodnego metalu. – Mela Muter

(Mela Muter. Malarstwo, wyd. Muzeum Uniwersyteckie w Toruniu, Toruń, 2010, s. 13.)

Mela Muter – a dokładnie Maria Melania z Klingslandów Mutermilch – urodziła się w Warszawie, w majętnej żydowskiej rodzinie, wiernej polskiej tradycji niepodległościowej. Swoją edukację malarską rozpoczęła uczęszczając na kurs w prywatnej Szkole Rysunku i Malarstwa dla Kobiet w Warszawie, prowadzonej przez Miłosza Kotarbińskiego. W 1901 roku wyjechała do Paryża, w którym z niewielkimi przerwami została do końca życia. Będąc młodą matką kształciła się w paryskich szkołach: Académie Colarossi oraz Académie de la Grande Chaumičre, które umożliwiały edukację kobietom. Po burzliwym małżeństwie z krytykiem sztuki Michałem Mutermilchem, artystka wywołała duże zainteresowanie wśród paryskiej awangardy swoim związkiem z francuskim publicystą Raymondem Lefebvrem. Barwna osobowość Meli Muter pozwoliła jej na nawiązanie interesujących relacji z elitą inteligencką i artystyczną. W gronie bliskich jej przyjaciół znajdował się uwielbiany w Francji poeta Rainer Maria Rilke. Malarka utrzymywała także kontakt z Polakami mieszkającymi w Paryżu – Leopoldem Staffem, Władysławem Reymontem oraz Stefanem Żeromskim. Znała się również z Olgą Boznańską, obok której wynajmowała sąsiadującą pracownię.

Mela Muter należała do międzynarodowego artystycznego kręgu École de Paris, a jej nazwisko pojawiało się wśród najbardziej cenionych twórców, takich jak Marc Chagall, Amadeo Modigliani czy Pablo Picasso. Wśród sportretowanych przez nią osobistości świata sztuki, znaleźli się m.in. meksykański malarz, mąż Fridy Kahlo – Diego Rivera, znany marszand Ambrois Vollard, czy wreszcie jeden z najważniejszych architektów francuskich Auguste Perret, który zaprojektował dla niej luksusową willę i pracownię przy Rue Vaugirard 114. W 1917 roku atelier Meli Muter odwiedził sam Henri Matisse, którego zachwyciła jej sztuka. Malarka wystawiała w paryskich galeriach Chéron (1918) i Druet (1926 i 1928), a także na pokazach w barcelońskiej Galerii José Dalmau, w Monachium, Pittsburgu oraz krajowych wystawach zbiorowych w Krakowie, Lwowie i Warszawie.

W jej karierze istotne okazały się podróże. Podczas pobytu w Bretanii, malarkę zaintrygowała sztuka artystów tzw. szkoły z Pont-Aven. Uproszczony, miękki modelunek portretowanych postaci, czasami kontrastowany z abstrakcyjnie położoną barwną plamą farby, przyczynił się do jej krótkiej fascynacji twórczością Gauguina. Na jej dojrzały styl wpływ miała jednak inspiracja płynąca z obrazów Paula Cézanne'a, Vincenta van Gogha oraz Edouarda Vuillarda. Będąc pod wrażeniem ich sztuki, artystka zaczęła eksperymentować z plamą barwną, rozbijając ją na wibrujące drobne cząsteczki. Zmieniła również stosowaną kolorystyczną paletę, co przyczyniło się do wypracowania nowej nastrojowości dzieł i bardziej intymnego klimatu.