Polswissart

Język artystyczny Rajmunda Ziemskiego wykształcił w efekcie studiów u klasyka polskiego koloryzmu, Artura Nacht-Samborskiego, i poprzez otwartość na nowe tendencje w sztuce, zrodzone w kontrze do realizmu socjalistycznego. Jego wczesna twórczość przypada na czas „odwilży” w Polsce, czas eksplozji nowoczesności, gdy środowiskiem artystycznym zatrzęsły informelowe eksperymenty Tadeusza Kantora. Czerpiąc inspiracje z natury, Ziemski przekształcał widziany świat za pośrednictwem swoich emocji, niepokojów i wątpliwości. Upatrywał nadrzędną wartość obrazów nie w ich dekoracyjności, a w przekazie wewnętrznego stanu człowieka. Jego konwencja z czasem zaczęła coraz bardziej ewoluować w abstrakcyjne „pejzaże metaforyczne”. Artysta tak opisywał swoją drogę twórczą: „W okresie wystawy w Arsenale, a zresztą i później, w latach 1956-57, moje obrazy bliskie były malarstwu figuratywnemu; obracałem się w świecie realiów znanych, realia te wystarczały jeszcze treściom, które chciałem pokazać. Ale z czasem okazało się, że dla spraw, jakie mam do powiedzenia, dla treści, jakie chcę w swoich obrazach zamknąć, muszę znaleźć formy będące czymś w rodzaju syntezy, formy kreujące, a nie naśladowczo-powtarzające; formy, których sugestywność odpowiadałaby zamierzonemu celowi”.

Oferowany pejzaż Ziemskiego pochodzi z wczesnych lat jego działalności artystycznej, kiedy wspominana figuracja stanowiła jeszcze ważny czynnik kształtujący. Na szarym tle wyraźnie odcinają się zaznaczone granatem i czerwienią budynki i górujące nad nimi fantazyjne słońce. Czarne i kremowe plamy, chlapnięte ekspresyjnym gestem na płótno, zespajają kompozycję w organiczną całość, potęgując doznania kolorystyczne. Fantasmagoryczny widok zdaje się drgać i ulatywać z emocjami artysty.

Warszawa, kolekcja prywatna

„(...) później już mogłem każdy pejzaż odtworzyć z pamięci. Te nagromadzone w ciągu lat pejzaże, gdzieś się we mnie zachowały, tyle że dziś nie realizuję ich wprost, a przez różne skojarzenia, poprzez nie tylko to co wiem, ale i to co myślę o świecie” – Rajmund Ziemski
(„Zwierciadło” 1968, nr 16)

Rajmund Ziemski urodził się w 1930 roku w Radomiu. W latach 1949-1955 studiował na warszawskiej ASP pod kierunkiem Artura Nacht-Samborskiego. Zadebiutował podczas Ogólnopolskiej Wystawy Młodej Plastyki – „Przeciw wojnie – przeciw faszyzmowi”, która odbyła się w warszawskim Arsenale. Po czasie „odwilży” związał się z grupą artystów, skupionych w kręgu prowadzącego galerię „Krzywe Koło” Mariana Bogusza. Największy wpływ na styl Ziemskiego miał okres nauki oraz współpraca ze wspomnianym wcześniej Nacht-Samborskim, przedstawicielem szkoły kapizmu. Owa współpraca wytworzyła w nim wysoką wrażliwość kolorystyczną. Innym istotnym elementem twórczości artysty był wpływ malarstwa z gatunku informel. Właśnie w tym stylu tworzył od końca lat 50., co uczyniło go jednym z głównych przedstawicieli tego kierunku w kraju. Artysta wspominał: „W okresie Arsenału, a zresztą i później w latach 56 i 57, moje obrazy bliskie były malarstwu figuratywnemu; obracałem się w świecie realiów znanych, realia te wystarczały jeszcze treściom, które chciałem przekazać. Ale z czasem okazało się, że dla spraw, jakie mam do powiedzenia, dla treści, jakie chcę w swoich obrazach zamknąć, muszę znaleźć formy będące czymś w rodzaju syntezy, formy obiektywnie kreujące, a nie powtarzające otaczający świat; formy, których sugestywność odpowiadałaby zamierzanemu celowi. Inspiracji szukałem w pejzażu” (Rajmund Ziemski. Malarstwo, Akademia Sztuk Pięknych, Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa 2010, s. 105).

W dziełach Ziemskiego największą rolę odgrywa barwa, którą posługiwał się z niebywałą swobodą. W pierwszym okresie chętnie korzystał z intensywnych, mocnych kolorów, które z czasem porzucił na rzecz surowości i prostoty. Swobodnie łączył gładko malowane partie z chropowatą, grubo kładzioną materią i cienkimi strużkami farby. Dawało to efekt przypominający gęstą pajęczą sieć wkomponowaną w przestrzeń obrazu. Dzięki tym zabiegom obrazy Ziemskiego przypominają ucieleśnienie snów i marzeń, osobistych emocji lub lęków. To wewnętrzne krajobrazy, przybierające najczęściej kształt pionowych prostokątów, w których wertykalny „kręgosłup” lub forma „szkieletowa” podkreślają strzelistość ogółu. Prace, które powstawały w latach 60., łączy wrażliwość kolorystyczna, bogactwo efektów fakturalnych oraz specyficzna dla Ziemskiego kameralność nastroju.