Polswissart

W wielu rzeźbach Marii Papy Rostkowskiej ujawnia się aspekt suwerenności. Sprawiają, że uczestniczymy w życiu inteligentnej zmysłowości, gdzie instynkt i siła ciała łączą się z finezją umysłu w doskonałości dzieła, które wytrwało ze skromnością i szlachetnością i którego realizacja przybiera formę aktu miłości.

- André Verdet

W 1947 roku Maria Papa Rostkowska po raz pierwszy przyjechała do Paryża, który już wtedy urzekł ją możliwościami rozwoju artystycznego. Nie zdecydowała się wówczas na przeprowadzkę do stolicy Francji. Po powrocie do Polski szukała swojego miejsca, jednak dominujący w sztukach socrealizm był jej zupełnie obcy. Artystka nie mogła zapomnieć o międzynarodowym twórczym zgiełku, którym przesiąknięty był Paryż. W 1957 roku na zaproszenie francuskiego malarza Eduarda Pignona przeprowadziła się na stałe do ówczesnej stolicy sztuki. Tam weszła w międzynarodowe środowisko artystyczne, które stało się dla niej źródłem inspiracji i otwarciem na światową sztukę. Powoli Rostkowska odrzucała inne media na rzecz rzeźby. Rzeźbiarstwo pochłonęło ją zupełnie gdy nowopoślubiony mąż –  słynny francuski krytyk sztuki Gualtieri di San Lazzaro (wł. Giuseppe Antonio Papa) - zabrał żonę do włoskiej Albissoli, stanowiącej wówczas międzynarodowe centrum ceramiki. W tamtejszych warsztatach poznała artystów takich jak Giacomo Manzù, Karel Appel czy Lucio Fontana. W swoim artykule poświęconym Marii Papa Rostkowskiej Zbigniew Libera pisał: „Grobowiec na paryskim cmentarzu Montparnasse, w którym spoczywają obok siebie Maria Papa Rostkowska i Gualtieri di San Laz­zaro, zdobi rzeźba Marii zatytułowana Wojownik. To pierwsza praca, którą wykonała z trawertynu przy użyciu młotka pneumatycznego. Zaraz zaniosła ją do galerii męża, gdzie akurat był również Joan Miró, który przyjrzał się rzeźbie z bliska i powiedział: „Bardzo dobra. To będzie dla ciebie wielka przyszłość”. Zachęcona zaczęła tworzyć swoje pierwsze terakotowe prace przestrzenne, do których inspiracją były ludzkie i zwierzęce głowy oraz torsy. Jej wielką miłością stał się marmur. Artystka wspominała, że któregoś razu rzeźbiarz Gigo Guadagnucci obejrzał jej prace i stwierdził: „Maria powinna ciąć kamień”. Papa Rostkowska pracowała przede wszystkim w kamieniołomach Henraux w Querceta nieopodal Pietrasanta gdzie zamieszkała na stałe. Przez miejscowych zapamiętana została nie tylko jako jedyna kobieta, która w kamieniołomie spędzała całe dnie ale również jako niezwykle silna i zdeterminowana, kochającą swoją pracę artystka. Tworzyła monumentalne posągi w białym marmurze ale również formy mniejsze, kameralne. Dojrzały styl artystyczny Marii Papy łączy tradycje sztuki klasycznej z głęboką znajomością materii kamienia i rzeźbiarskiego rzemiosła oraz z doświadczeniami artystycznej awangardy I połowy XX wieku. W 1988 roku powstała mierząca ponad dwa metry rzeźba z marmuru karraryjskiego „Matka i dziecko”. Stała się ona bezpośrednią inspiracją do stworzenia jej mniejszej, 80 centymetrowej wersji, również marmurowej a następnie, w 1990 roku, tej samej formy wykonanej w brązie. Tytułowa matka i dziecko zaklęte są w syntetycznej, niejednoznacznej formie. Rzeźba nawiązuje do okresu pierwszej awangardy i dzieł tworzonych w tamtym czasie. Artystka z właściwą sobie wrażliwością wyciąga z organicznej niemalże bryły czułość matczynej miłości. Praca jest niezwykle dekoracyjna, ale też symboliczna. „Jej rzeźba, opisywana jako „abstrakcja organiczna“, afirmacyjnie nawiązuje do tematów kobiecych archetypów (...) – archaiczne aluzje współbrzmią z szukaniem symetrii w wypukłościach męskich i kobiecych ciał, ich wzajemnej relacji, a nie przeciwstawienia” pisała Agata Araszkiewicz w katalogu wystawy monograficznej, która odbyła się w Muzeum Rzeźby im. Xawerego Dunikowskiego w Warszawie w 2014 roku (Kobieta z marmuru, w: Maria Papa Rostkowska. Kobieta z marmuru [katalog], Muzeum Rzeźby im. Xawerego Dunikowskiego, Warszawa 2014, s. 71).  „Matka i dziecko” to kwintesencja harmonii i zarazem elegancji wynikającej z prostoty formy, to radosna afirmacja życia.

Warszawa, kolekcja prywatna
kolekcja artystki

Meudon, Musée d'art et d'histoire de Meudon, MARIA PAPA ROSTKOWSKA. Affinités artistiques: Jean Arp, Émile Gilioli, Marino Marini, 26 marca – 10 lipca 2022 (inna edycja)
Orońsko, Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku, stała ekspozycja plenerowa, od 2021 (edycja 2/8)
Issoudun, Musée de l’Hospice Saint Roch, Une Sculptrice au coeur de la Nouvelle École de Paris, 3 lutego – 2 maja 2021 (inna edycja)
Paryż, Orenda Art International, Pureté de la ligne. Dadamaino et Maria Papa Rostkowska styczeń - marzec 2015 (marmur)

Pureté de la ligne. Dadamaino et Maria Papa Rostkowska, wyd. Cortina Arte Edizioni, Mediolan 2015, s. 50. (marmur)

Maria Papa Rostkowska urodziła się w 1923 roku w Warszawie jako córka Bolesława Baranowskiego i Nadiei Baranowskiej. W 1943 roku wyszła za mąż za Ludwika Rostkowskiego juniora, działacza ruchu oporu i członka Żegoty. Wraz z dr. Ludwikiem Rostkowskim seniorem, jej teściem, młode małżeństwo uczestniczyło w ratowaniu Żydów z getta warszawskiego. Jej mąż został pośmiertnie odznaczony medalem Sprawiedliwego. Maria brała także czynny udział w Powstaniu Warszawskim, za co została odznaczona Srebrnym Medalem Virtutii Militarii. Schwytana przez hitlerowców i wywieziona, uciekła z pociągu wiozącego ją do Oświęcimia.

W 1946 roku podjęła studia w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, w pracowni prof. Janusza Strzałeckiego. Była stypendystką Ministerstwa Kultury, a następnie UNESCO w Paryżu. Po powrocie Marii do Polski zmarł jej mąż Ludwik Rostkowski junior, który był ofiarą represji stalinowskich. W 1950 roku została adiunktem w Akademii Sztuk Pięknych w Sopocie, a następnie w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Brała udział w licznych wystawach organizowanych przez państwo polskie. W 1952 roku otrzymała nagrodę za portret młodej Ślązaczki na Ogólnopolskiej Wystawie Plastyki w Warszawie. W 1954 roku pracowała przy renowacji zabytkowej kamienicy przy Rynku Starego Miasta 10 w Lublinie. Kilka z jej obrazów znajduje się obecnie w kolekcji w Kozłówce. 

W 1955 roku na Ogólnopolskiej Wystawie Plastyki, w Galerii Arsenał, poznała francuskiego malarza Edouarda Pignona, od którego dostała zaproszenie na wyjazd do Francji. Wyjechała z Polski w 1957 roku. Edouard Pignon wprowadził Marię w paryskie środowisko artystyczne. Poznała Gualtieri Papa di San Lazzaro, krytyka sztuki, dziennikarza, właściciela galerii i redaktora kultowego pisma artystycznego "XXe Siècle". Był on wówczas kluczową postacią na międzynarodowej scenie artystycznej. Pobrali się w 1958 roku. Maria weszła w krąg towarzyski nowopośłubionego męża, a przyjaciółmi domu były takie postaci jak Nina Kandinsky, Juan Miro, Mark Chagall, Serge Poliakoff, Sonia Delaunay, Lucio Fontana, Jean Arp, Alberto Magnelli.

W latach 1958-1964 przebywała we Włoszech na zaproszenie słynnej pracowni ceramicznej Tullio Mazzotti’ego w Albisoli. Pracowała tam u boku Lucio Fontany, który zachęcił Marię do realizacji jej marzenia o zostaniu rzeźbiarką. Zaczęła tworzyć płaskorzeźby i rzeźby z terakoty i brązu, a od 1964 roku pogłębiała swe zainteresowanie marmurem, który stał się jej ulubionym materiałem. Pracowała głównie w Pietrasanta, niedaleko Carrary. W ciągu swojego życia stworzyła około trzystu rzeźb. W 1966 roku, rekomendowana przez Jeana Arpa i Lucio Fontanę, otrzymała nagrodę William and Norma Copley Foundation Award. Zmarła w 2008 roku w Pietrasanta.

Artystka reprezentowana była w Paryżu przez Galerię XXe Siècle, a w Mediolanie przez Galleria del Naviglio. Jej prace regularnie prezentowano w prestiżowych paryskich salonach (Salon de Mai, Salon d'Automne, Salon des Réalités Nouvelles) oraz licznych galeriach prywatnych, głównie we Francji i Włoszech. W 1994 roku jej rzeźby były wystawiane w Polsce, w Galerii Ars Polonia w Warszawie.

Monumentalne dzieła Marii Papy znajdują się w kolekcjach publicznych w Polsce: w Królikarni, w Muzeum Narodowym w Warszawie, Pałacu Prezydenckim oraz w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku; we Francji: w Parlamencie, Skansenie Paryskim, Pavillon de l'Arsenal, Bibliothèque Polonaise, Issoudun, Musée de l'Hospice Saint Roch, Musée d'Art et d'Histoire de Meudon, Musée d’Art de Menton; we Włoszech: w Pietrasanta, Centro di Arti Visivi di Pietrasanta, Muzeum Rzeźby Henraux, na Universita degli Studi (Mediolan). Około stu prac kameralnych znajduje się równiż w kolekcjach prywatnych we Francji, Włoszech, Szwajcarii, Belgii, USA, Japonii, Rosji i Polsce.