Polswissart

A kim Andrzej Wróblewski jest dla nas? Przede wszystkim „ojcem założycielem” figuracji we współczesnym malarstwie polskim, łączącym pokolenia Gruppy, Grupy Ładnie i Penerstwa. Najjaśniejszą gwiazdą w konstelacji gwiazd malarstwa polskiego. Gdy patrzymy na jego prace, wszystko inne znika. – Piotr Bazylko i Krzysztof Masiewicz
(Sztuka musi działać! Rozmowy o Andrzeju Wróblewskim, Fundacja Andrzeja Wróblewskiego, Warszawa 2011)

Oferowany portret należy do grupy rysunków, szkiców i gwaszy, jakie przewijały się przez całą twórczość Andrzeja Wróblewskiego. Artysta podczas swojego krótkiego życia zdołał nadać całkowicie nowy kierunek współczesnemu malarstwu, przyporządkowując figuracji nowe znaczenia i odkrywając ją dla świata wizualnej perswazji. Opowieści Wróblewskiego, zawarte przede wszystkim w tych bardziej intymnych pracach, nie odwołują się do przeżyć całej ludzkości, mimo że pokazują fakty wszystkim dobrze znane. Bohaterami jego kompozycji są pojedynczy ludzie, oderwani od anonimowego tłumu, stawiani przed widzem w sytuacjach osobistych, uchwyceni w istotnym dla Wróblewskiego zaobserwowanym momencie, któremu nadaje on sens pozamalarski.

Często podkreśla się, że artysta był malarzem codzienności, z wielkim ukłonem dla pojedynczych chwil stanowiących o całości istnienia. Prezentowana praca należy bez wątpienia do najpełniejszych i najbardziej ujmujących prac na papierze o takim charakterze. Ujęta w pozycji siedzącej kobieta wyraźnie trwa w oczekiwaniu. Jest to Aleksandra Peterschein, po mężu Szuliga. Wraz z siostrą Ireną była modelką na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Sugestywność wyrazu dziewczyny artysta osiągnął za pomocą minimalistycznych środków plastycznych. Portret nie jest wprawką ani szkicem postaci do któregoś z obrazów olejnych. Jest wcześniej zamierzoną, skończoną kompozycją, przewidzianą na wywołanie określonych wrażeń estetycznych.

Katowice, Centralne Biuro Wystaw Artystycznych, Andrzej Wróblewski. Grafika, rysunek, gwasz, 15 lutego - 9 marca 1958.
Lublana, Moderna Galerija, Andrzej Wróblewski. Waiting room, 15 października 2020 - 10 stycznia 2021.

Andrzej Wróblewski: grafika, rysunek, gwasz [katalog wystawy], Centralne Biuro Wystaw Artystycznych, Katowice 1958, poz. 32.
Andrzej Wróblewski. Wystawa pośmiertna, katalog wystawy monograficznej, Pałac Sztuki, Kraków 1958, spis prac niewystawionych.
Andrzej Wróblewski 1927-1957. [Katalog wystawy w 10. rocznicę śmierci], wyd. Muzeum Narodowe w Poznaniu, Poznań 1967; por. poz: 174-176 s. 126.
Gołubiew Z., Andrzej Wróblewski, wyd. Galeria Sztuki Współczesnej Zachęta, Muzeum Narodowe w Krakowie, Fundacja Instytutu Propagandy Sztuki, Warszawa 1998.
Kordjak-Piotrowska J., Gmurek J., Andrzej Wróblewski (1927-1957) [katalog wystawy], wyd. Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 2007, por. poz.: 2-4 s. 16-17.
Ziółkowska M. (red.), Grzybała W. (red.), Unikanie stanów pośrednich. Andrzej Wróblewski (1927-1957), wyd. Fundacja Andrzeja Wróblewskiego, Instytut Adama Mickiewicza, Hatje Cantz Verlag, Warszawa 2014, por. poz.: 100-106 s. 111-113.
Ziółkowska M. (red.), Grzybała W. (red.), Andrzej Wróblewski. Waiting Room, wyd. Fundacja Andrzeja Wróblewskiego, Instytut Adama Mickiewicza, Hatje Cantz Verlag, Warszawa 2021, poz. 107 s. 220.

Andrzej Wróblewski uznawany jest za jednego z najwybitniejszych polskich artystów wczesnego okresu po II wojnie światowej, który stworzył wyraźnie indywidualistyczne podejście do sztuki przedstawieniowej. Urodzony w Wilnie studiował na ASP w Krakowie, m.in. u Zbigniewa Pronaszki, Jerzego Fedkowicza i Hanny Rudzkiej-Cybisowej. Był twórcą Grupy Samokształcenia, do której należeli m.in. Andrzej Wajda – ówcześnie student krakowskiej ASP – oraz Jan Tarasin. Twórczość Wróblewskiego, przerwana nagłą śmiercią w wieku zaledwie trzydziestu lat, koncentrowała się na człowieku i była silnie uwarunkowana bolesnymi przeżyciami wojennymi. Był bardzo płodnym artystą, do jego ulubionych technik należało malarstwo olejne, gwasz, rysunek i grafika.

Najwcześniejsze obrazy Wróblewskiego, takie jak „Martwa natura z dzbanem” (1946), były utrzymane w duchu kapistowskim. Ale już pod koniec lat 40. zaczął buntować się przeciwko dominującemu w kręgach akademickich koloryzmowi, a na I Wystawie Sztuki Nowoczesnej w Krakowie w 1948 roku został doceniony jako malarz prezentujący oryginalne formy przestrzenne. Dla Wróblewskiego ważne było oddanie się twórczości sprzecznej z popularnymi wówczas w Polsce technikami i stylem. W latach 1947-1948 koncentrował się na eksperymentach w malarstwie olejnym i gwaszach, wypracowując unikalny środek wyrazu, a jednocześnie pozostając otwartym na wpływy nowoczesnych stylów artystycznych, takich jak surrealizm, abstrakcjonizm i sztuka geometryczna. Na płótnach z tego okresu często pojawiają się figury geometryczne, jak w pracach „Niebo nad Górami” (1948), „Niebo Niebieskie” (1948) czy „Segmenty” (1949).

Wróblewski nazywany jest prekursorem nowej figuracji. Dla wielu krytyków sztuki, również międzynarodowych, twórczość artysty wyprzedzała swój czas. Kurator madryckiej wystawy Wróblewskiego, francuski historyk sztuki Éric de Chassey, powiedział: „(…) Wróblewski robił rzeczy, które normalnie uznalibyśmy za niemożliwe w jego czasach. Pojawiły się one dopiero pod koniec lat 80. i na początku 90. u takich artystów, jak Luc Tuymans, Wilhelm Sasnal, Raoul de Keyser czy René Daniëls. Łączyli oni abstrakcję z figuracją, nie zastanawiając się nad różnicami pomiędzy tymi dwoma sposobami malowania. Fakt, że u Wróblewskiego działo się to już w późnych latach 40., stawia go w kompletnie odmiennym i wyjątkowym świetle”.

Zainteresowanie twórczością Wróblewskiego stale rośnie nie tylko w Polsce, ale i w krajach Europy Zachodniej. Po spektakularnym sukcesie kilku wielkich, monograficznych wystaw artysty, zrealizowanych m.in. w krakowskim Muzeum Narodowym i warszawskiej Zachęcie w latach 90., analogiczne prezentacje jego prac zaczęły pojawiać się w innych częściach świata. W 2012 roku powstała Fundacja Andrzeja Wróblewskiego, która aktywnie działając na polu naukowym, wydała obszerną monografię artysty, ukazującą nie tylko jego życie i twórczość, ale także działalności jako historyka sztuki, krytyka i recenzenta wystaw krakowskich oraz komentatora ówczesnego życia artystycznego.