Polswissart

Córko, padnijmy na kolana i podziękujmy Bogu! (…) Będziesz królową Francji. – Stanisław Leszczyński (Stomma L. i in., Kobiet czar…, wyd. Twój Styl, Warszawa 2000, s. 256)

Polska księżniczka Maria Leszczyńska zasłynęła jako żona Ludwika XV i najdłużej panująca królowa Francji. Była młodszą córką króla Stanisława Leszczyńskiego i Katarzyny Opalińskiej. Pochodziła z rodziny niemogącej równać się z francuskimi Burbonami, a mimo to poślubiła władcę najpotężniejszego ówcześnie mocarstwa europejskiego. Niewyróżniająca się ani pochodzeniem, ani wpływami, ani bogactwem, pokonała dziewięćdziesiąt osiem innych kandydatek, które znalazły się na specjalnej liście zaproponowanej francuskiemu władcy. Jednak droga do tronu nie była dla Leszczyńskiej prosta.

W 1715 roku zmarł Ludwik XIV zwany Królem Słońce – władca, który uczynił z Francji prawdziwą potęgę. Żaden z synów Ludwika nie przeżył ojca, co więcej nie doczekał tronu nawet jego wnuk. Następcą został dopiero prawnuk, który w chwili śmierci Ludwika XIV miał zaledwie pięć lat. Do momentu ukończenia przez niego trzynastu lat, władzę w państwie pełnił regent. Gdy młodziutki Ludwik XV osiągnął wiek uprawniający go do objęcia tronu, został zaręczony z trzyletnią wówczas hiszpańską królewną Marianną Wiktorią Burbon.

Sytuacja zmieniła się w 1725 roku, gdy młody król zachorował. W obawie o jego stan zdrowia oraz w celu ratowania panującej dynastii, rozpoczęły się poszukiwania nowej narzeczonej zdolnej szybko dać królowi potomstwo. Na liście odpowiednich kandydatek znalazły się przedstawicielki europejskich monarchii i panny z najmożniejszych i najbardziej wpływowych rodów. W miarę upływu czasu lista topniała, eliminowano kandydatury mogące zagrozić pozycjom najbliższego otoczenia Ludwika XV. Maria Leszczyńska nie stanowiła podobnego zagrożenia, uzyskała więc poparcie królewskich doradców. Piętnastoletni monarcha, będąc pod urokiem polskiej księżniczki, szybko też wyraził zgodę na ślub.

Małżeństwo Marii Leszczyńskiej było początkowo szczęśliwe i zgodne. Para doczekała się dziesięciorga dzieci. Niestety Ludwik z czasem zaczął zdradzać żonę, co doprowadziło do kryzysu w ich wzajemnych relacjach. Maria uważana za wzór cnót, darzona była do końca życia ogromnym szacunkiem i miłością poddanych, którzy nazywali ją Dobrą Królową. Uwielbiała malarstwo – sama malowała, w równym stopniu kochała muzykę i przyczyniła się do jej rozwoju na dworze. Unowocześniła skostniały repertuar muzyczny Wersalu, sprowadzając największych muzyków, w tym Farinelli’ego i ośmioletniego wówczas Wolfganga Amadeusza Mozarta. Przez całe życie zajmowała się również dobroczynnością, dając jałmużny i patronując dziełom miłosierdzia.

Ślub Ludwika XV z Marią Leszczyńską wielu współczesnych uważało za mezalians. Po śmierci królowej w 1768 roku opłakiwała ją cała Francja. Pochowana została w bazylice Saint-Denis. Serce królowej zostało złożone w kościele Notre-Dame-de-Bonsecours w Nancy, obok prochów jej rodziców – Stanisława Leszczyńskiego i Katarzyny z Opalińskich. Nagrobek dla jej serca został zaprojektowany przez Louisa Claude’a Vassé na zlecenie Ludwika XV.

Paryż, kolekcja prywatna
Grenoble, GSLR Antiques

Pierre Gobert zdobył sławę jako portrecista dworu wersalskiego i lotaryńskiego. W 1701 roku został przyjęty do paryskiej Królewskiej Akademii Malarstwa i Rzeźby. Pod koniec panowania Ludwika XIV stał się jednym z oficjalnych malarzy arystokracji i rodziny królewskiej. Z warsztatu Pierre’a Goberta wyszły m.in. portrety Ludwika XV w wieku dziecięcym (Muzeum Prado) oraz wielu przedstawicieli rodziny królewskiej z linii Burbon i Burbon-Condé. Swoich modeli niekiedy przedstawiał w przebraniu, wplatając w sceny mitologiczne, jak np. w „Porwaniu Europy” (Victoria & Albert Museum). Jego dzieła znajdują się w wielu kolekcjach publicznych m.in. w Muzeum Sztuk Pięknych w Dijon, Musée Condé w Chantilly, Pałacu wersalskim, Muzeum Prado czy w zbiorach Pałacu Królewskiego w Monaco.