Polswissart

Obserwuję ludzi. Szukam punktów, gdzie pojawiają się emocje – emocje, które próbuję przedstawić w swoich rzeźbach. Stąd są one dynamiczne, gestykulujące, przedstawiają ludzkie pragnienia i troski. Staram się by były one żywe. – Tomasz Koclęga
(Fundacja Film Inkubator, Wewnętrzna równowaga – Tomasz Koclęga, 21.10.2020)

Zaczynał od papieru, przechodząc następnie do żywicy poliestrowej, plastiku i brązu. Jednak odwiecznym marzeniem Tomasza Koclęgi była realizacja projektu w najszlachetniejszym materiale rzeźbiarskim jaki istnieje – marmurze. Marzenie to spełnił w prezentowanej „Imperfectum cum Idealis”, będącej pierwszą pracą artysty wykonaną w białym, indyjskim marmurze Makrana. Charakterystyczna dla stylistyki Koclęgi umięśniona, zdeformowana postać wije się niczym w akrobatycznym tańcu, chwytając w górze błyszczącą, złotą kulę. Anonimowa, bez płci czy cech fizjonomicznych, stanowi ponadczasową ideę człowieka, który balansuje próbując odnaleźć w życiu równowagę. Temat ten – wyrażanie poszukiwania równowagi – frapuje artystę praktycznie od samego początku drogi twórczej. „Balans, równowaga wewnętrza jest niezbędna dla każdego człowieka do prawidłowego funkcjonowania. Poczynając od równowagi między aktywnością dzienną a snem, poprzez różnego rodzaju potrzeby, równowagę mentalną…” – mówi Koclęga (TVP3 Katowice, Pokój na poddaszu: wywiad z Tomasze Koclęgą, 5.10.2020)

Tymczasem oferowana „Imperfectum cum Idealis” dotyka problemu równowagi jeszcze w innym aspekcie. Wyniesiona w górę złota kula – bryła idealna – to symbol doskonałości. Każdy z nas jej pragnie i do niej dąży, zapominając, że natura ustanowiła człowieka istotą pięknie niedoskonałą. Harmonia świata objawia się w naszych niedoskonałościach i marzeniach o ideale. Artysta dotyka tego problemu, wykuwając w marmurze moment chwytania perfekcji przez nasze nieidealne jestestwo. Pełnia doskonałości i jej brak koegzystują razem, choć pierwsze stara się umknąć drugiemu. Czy można jednak odmówić choć iskry boskości idei ludzkiej duszy wyrażonej w szlachetnym, białym kamieniu?

Koclęga swoją kompozycję dynamicznie wygina i skręca, nawiązując do klasycznego układu figury serpentinaty i rzeźbiarskiej tradycji rodowodem z włoskiego manieryzmu. Nowoczesne w formie dzieło, stanowi uniwersalną opowieść o człowieczeństwie. „Daleki jestem od komentowania codziennej rzeczywistości. W wypowiedziach swych posługuję się rzeźbą figuratywną, tworząc najczęściej bezgłowe, zdeformowane białe postaci. To właśnie za ich pomocą buduję własny »katalog ludzkich zachowań«. Postać ludzka bez głowy jest dla mnie po prostu człowiekiem. – tłumaczy Koclęga (Niezwykłe rzeźby Tomasza Koclęgi „Kronika Chrzanowska”, Nr 192, kwiecień – czerwiec 2015, s. 7). Wysnuty przez artystę wieczny mit o pożądaniu doskonałości rodzi różnego rodzaju refleksje dotyczące ludzkiego istnienia i porządku świata.

własność artysty

Mam może bardzo zły nawyk gapienia się na ludzi. (…) Ludzie mnie wciągają. (…) Nie chodzi o to, czy ktoś jest piękny czy brzydki. On ma w sobie coś – pewną tajemnicę, misterium, pewną energię. – Tomasz Koclęga
(Moczulska K., O monumentalnych rzeźbach Tomasza Koclęgi w przestrzeniach publicznych [podcast], odcinek 61, Konik Kreatywny, październik 2022)

Kojarzony paradoksalnie w kraju głównie z mniejszych form z brązu, Tomasz Koclęga podbija serca zagranicznych odbiorców niesamowitymi realizacjami w monumentalnej skali. Jego niestrudzone olbrzymy zmagają się z otaczającym je światem. Podtrzymują złote głazy, próbując zachować równowagę i pozostać w harmonii. Frapują przechodniów swą dynamiczną formą w różnego rodzaju przestrzeniach publicznych, nie tylko w Europie, ale też w Stanach Zjednoczonych i Azji. Dla rzeźbiarza liczy się bowiem wyjście poza obszar przewidywalności. Chce tworzyć dzieła nieoczywiste, wywołujące w odbiorcy różnorakie reakcje, konfrontujące go z jego własnymi emocjami.

Urodzony w 1968 roku, Koclęga wykształcenie artystyczne otrzymał na ASP w Krakowie. Będąc zaraz po studiach, pierwsze projekty rzeźbiarskie zaczął tworzyć z papieru. Nie mógł sobie wówczas pozwolić na nic lepszego. Swoje realizacje umieszczał w przestrzeni miejskich parków. Wielkie papierowe rzeźby, oklejone taśmą i wzmocnione wewnątrz drewnianą konstrukcją były efektowne, ale przez działanie przyrody – z góry skazane na zniszczenie. Później przyszedł czas na żywicę poliestrową, plastik i szlachetny brąz, które to materiały łączył z kamieniem, szkłem i złotem. Niekiedy pokrywał też brąz intensywnym, kolorowym lakierem, co podkręcało jeszcze dynamizm stworzonej kompozycji. Co szczególne, pierwsze rzeźby Koclęgi w małej skali powstały dopiero przy okazji wystawy w Korei Południowej w 2018 roku. Artysta ograniczony możliwościami transportowymi, zdecydował się wówczas przenieść niektóre swoje pomysły do małego formatu.

Największą i jak do tej pory najważniejszą realizacją rzeźbiarza jest dziewięciometrowa kompozycja z brązu o tytule „Hope” (2024), która stanęła przed biblioteką główną Uniwersytetu KAIST w Deajon w Korei Południowej. Ukazane w akrobatycznym układzie dwie postaci starają się utrzymać balans, jednocześnie nie wypuszczając z objęć złotej chmury. „Chmura ta symbol czegoś niemożliwego i niewiarygodnego, co możemy osiągnąć we dwoje – jak sięgnięcie nieba i gwiazd” – tłumaczy w wywiadzie artysta (KAIST Art Museum, Artist talk: Tomasz Koclęga [YouTube], [tłum. Skrzypczak P.] 15.06.2024). Dzieło odwołuje się do ludzkiej współpracy w dążeniu do kreowania lepszego świata, poprzez dynamiczne przekształcanie tytułowej nadziei w rzeczywistość. Inne zagraniczne realizacje artysty to m.in.: „Pieta” (2017) stojąca na terenie Saint Louis Community College Meramec w Stanach Zjednoczonych i „Chciwość” (2013) na terenie Uniwersytetu Tomáša Baty w Zlinie w Czechach, a także „Refleksje” (2018) znajdujące się w przestrzeni Inkubator Sztuki Uzupis w Wilnie na Litwie oraz „Inner Balance” (2020) zainstalowana w budynku KP Tower w New Delhi w Indiach, gdzie swoje główne siedziby mają firmy Microsoft i LG Group. W Polsce prace Koclęgi znaleźć można m.in. Katowicach („Nieuchwytność” 2014 i „Wieloznaczność” 2014), Gdańsku („Kamień” 2023), Bytomiu („Wieczność” 2010) czy Rybniku („Ulotność” 2013).

Artysta może pochwalić się indywidualnymi wystawami krajowymi m.in. w Warszawie, Katowicach, Wrocławiu, Gdańsku czy na Zamku w Mosznie, a za granicą m.in. w Wielkiej Brytanii, na Słowacji, w Czechach, Korei Południowej czy Indiach. Regularnie bierze udział w międzynarodowych targach sztuki, prezentując swoje dzieła głównie na rynkach azjatyckich. Aktywnie działa, współpracując z biurami projektowymi w Indiach oraz licznymi galeriami sztuki w Europie i Azji.