Polswissart

Glina to niezwykły materiał wykorzystywany przez ludzi od tysiącleci, związana jest z rozmaitością i zmiennością kształtów. – Maciej Kasperski
(cyt. za: Banaś B. [red.], Maciej Kasperski. Warstwy [katalog wystawy], Muzeum Narodowe we Wrocławiu, Wrocław 2022, s. 10)

Prezentowane dzieło pt. „Coils” jest jednym z ostatnich projektów Macieja Kasperskiego. Pochodzi z cyklu „Warstwy” i należy do prac zrealizowanych w tradycyjnej technice ceramicznej. Grupie tej artysta przeciwstawił rzeźby wykonane metodą druku 3D. Jego zamierzeniem było ukazać kontrast między przeszłością a teraźniejszością, a co za tym idzie – wzbudzić w widzu refleksje nad pradawnymi sposobami tworzenia, dzisiejszą seryjnością i upływającym czasem.

Ceramiczna „Coils” została ręcznie ulepiona z barwionej masy szamotowej, a jej tytuł odnosi się do tysięcy drobnych wałeczków tworzących skomplikowaną, organiczną bryłę. Swą formą kojarzyć się może z nawarstwionymi gniazdami pszczół, koralową rafą czy też mięsistymi, skalnymi tworami ukrytymi w czeluściach wilgotnych jaskiń. Chropowata faktura „Coils” wzbogacona została kolorystycznym melanżem poszczególnych zwojów, dającym ciekawy efekt ciągłego drgania, ruchu, wzrostu bimorficznej struktury. Następujące po sobie pomarańczowe, beżowe i rdzawe „nitki” przedstawiają proces, jak warstwa po warstwie, Kasperski „tkał” swoje dzieło. „Rzeźby wykonane z wałeczków, szczególnie wiążą się z upływem czasu, każdy kolejny oplot następuje po poprzednim w stałym odstępie czasu, tworząc uporządkowaną sekwencję poszczególnych warstw zrealizowanych w określonym porządku chronologicznym niczym w indywidualnej, niepowtarzalnej sekwencji DNA” (Banaś B. [red.], Maciej Kasperski. Warstwy [katalog wystawy], Muzeum Narodowe we Wrocławiu, Wrocław 2022, s. 34).

Na podstawie „Coils” Kasperski przygotował projekt kobaltowej „Świadomości” – jej siostrzanej rzeźby, lecz stworzonej metodą druku 3D. Cyfrowo przeformułował kształty ceramicznej rzeźby, tworząc model równie złożony, lecz bardziej techniczny, uporządkowany, odwołujący się do nowoczesności. Tymczasem jego biomorficzny wzór stanowił wyraz pradawnego porządku i tysięcy lat tradycji. W trakcie realizacji obu prac, artysta paradoksalnie odkrył w nich zaskakujące analogie. Zauważył, że produkcja rzeźby 3D tylko pozornie jest „nowoczesna” – nie obejdzie się bez fizycznego wkładu pracy ludzkich rąk. Co więcej, proces drukowania jest poniekąd podobny do dawnego sposobu lepienia z wałków gliny. W obu wypadkach bryła powstaje warstwowo, pasmami, co pozwala na dowolne modelowanie czy wcześniejsze zaprogramowanie.

Wszystkie doświadczone przez Kasperskiego procesy i wynikające z charakteru surowców ograniczenia układają się w fascynującą dychotomię: tradycyjna technika-nowoczesna, naturalny materiał-sztuczny, ręczne formowanie-wytwarzanie mechaniczne. „Coils” – największa ceramiczna realizacja z cyklu – jest tego sztandarowym przykładem. Jako idea rękodzieła, odwołuje się do wiecznego porządku, swoistej ponadczasowości i harmonii z naturą – o której w obecnej epoce szybkiego życia bardzo często zapominamy.

Wrocław, kolekcja spadkobierców artysty
Wrocław, własność artysty

Wrocław, Pawilon Czterech Kopuł, Muzeum Sztuki Współczesnej, Maciej Kasperski. Warstwy, 4 września - 2 października 2022.

Banaś B. [red.], Maciej Kasperski. Warstwy [katalog wystawy], Muzeum Narodowe we Wrocławiu, Wrocław 2022, s. 27, 42-43, 50-53.

Według mnie interesujące jest pogranicze sztuki i techniki, związane z tym niuanse, zależności oraz wzajemne relacje. Momenty, w których następuje swoista wymiana energii między nimi. Czy i w jakim stopniu związane to będzie ze sztuką? – Maciej Kasperski

(Banaś B. [red.], Maciej Kasperski. Warstwy [katalog wystawy], Muzeum Narodowe we Wrocławiu, Wrocław 2022, s. 24)

Twórczość Macieja Kasperskiego osadza się na pograniczu rzeźby i designu, wykraczając daleko poza ramy szeroko pojętej ceramiki artystycznej. Był absolwentem Wydziału Ceramiki i Szkła Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu, broniąc dyplomu u prof. Ireny Lipskiej-Zworskiej. W 1999 roku związał się zawodowo z macierzystą uczelnią, pracując początkowo jako asystent w Pracowni Podstaw Projektowania Ceramiki. W 2007 roku obronił pracę doktorską, zatytułowaną „Między przedmiotem a obiektem”, a w 2015 roku uzyskał stanowisko profesora uczelni.

Artysta podejmował różnorodne zagadnienia dotyczące przedmiotu i jego sfery użytkowej, badając obszary z pogranicza sztuki i rzemiosła. „Poszukiwał harmonii i logiki brył, badał możliwości komponowania i fakturowania płaszczyzn, a przy tym stale pogłębiał wiedzę technologiczną i rozwijał umiejętności warsztatowe” (Rozpondek K., Warstwy znaczeń – znaczenie warstw, [w:] Banaś B. [red.], Maciej Kasperski. Warstwy [katalog wystawy], Muzeum Narodowe we Wrocławiu, Wrocław 2022, s. 22). Tworzył przede wszystkim prace ceramiczne, obiekty przestrzenne i instalacje. W swych realizacjach rzeźbiarskich korzystał z osiągnięć współczesnego designu. Interesowały go zarówno dawne, tradycyjne techniki warsztatowe, jak i wyjątkowe możliwości nowoczesnych technologii. Analizując zależności między formą a funkcją przedmiotu, pragnął by jego sztuka nie koncentowała się tylko na przyjemności estetycznej, ale także przekazywała treści głębsze – odnoszące się do człowieka i tego, co się z nim wiąże.

W swoim ostatnim projekcie zatytułowanym „Warstwy” skupił się na relacji tradycji z nowoczesnością. Zestawił ze sobą rzeźby wykonane w archaicznej technice ceramicznej, z projektami wyprodukowanymi metodą druku 3D. Pierwsze formował ręcznie za pomocą warstwowo układanych, glinianych wałeczków, drugie powstały mechanicznie z tworzywa sztucznego. „Glina to niezwykły materiał wykorzystywany przez ludzi od tysiącleci, związana jest z rozmaitością i zmiennością kształtów. Plastik jest tworzywem naszych czasów, w równym stopniu uwielbiany, jak i znienawidzony. I właśnie te skrajne emocje tym bardziej przyciągają moją uwagę. Połączenie tych dwóch materiałów daje mi szansę na zrealizowanie interesujących rzeźb związanych z Zeitgeistem, duchem naszej epoki” – pisał we wniosku o stypendium artystyczne Prezydenta Wrocławia, przyznane mu w 2019 roku (cyt. za: Banaś B. [red.], dz. cyt., s. 10). Cykl „Warstwy” mówi o czasie – o latach wydarzeń, doświadczeń i historii, jaka nawarstwiła się od prehistorii aż po dziś dzień. Symbolicznie jest on też ostatnią „warstwą” twórczej drogi Kasperskiego, bowiem artysta zmarł nagle, w wieku pięćdziesięciu jeden lat, nie doczekawszy finału projektu.