Polswissart

Kajetan Sosnowski, malarz, którego pasją były nauki ścisłe, szczególnie zaś chemia i fizyka, jawi się jako jeden z najoryginalniejszych twórców polskiej sztuki XX wieku. Wypowiadał się przede wszystkim w malarstwie. Od końca lat 60. zdominowane ono zostało przez abstrakcję, przy pomocy której artysta badał zagadnienia techniczne, fizyczne i teoretyczne związane z procesem powstawania dzieła. Szczególną uwagę poświęcił Sosnowski kwestii światła i koloru. Z poszukiwań prowadzonych przez niego w tym zakresie zrodziły się najbardziej rozpoznawalne cykle obrazów. Do takich należą bezsprzecznie prace z cyklu "obrazów szytych", które śmiało można uznać za pionierski eksperyment sięgający granic malarstwa. W monochromatycznych kompozycjach z pozszywanych kawałków surowego płótna lub bawełny Sosnowski akcentował związek sztuki z naturą. Mimo jednolitej barwy i gładkiej powierzchni zastosowanej tkaniny całość różnicowana jest przez światło, które w każdym z poszczególnych elementów inaczej odbija się od splotów nici. I to właśnie rola światła i koloru jest absolutnie nadrzędna w pracach Sosnowskiego, który celowo nadaje surowość swoim pracom pomijając zupełnie wątek przedstawieniowy.

Warszawa, kolekcja prywatna

„Od wczesnych obrazów Kajetana, na których farba rozprowadzana była dłońmi, bez użycia pędzla, po ostatni cykl zszywanych płócien »Katalipomena« – obok tendencji konstrukcyjno-porządkującej, obok dążenia do ascezy i obiektywizacji – zawsze ujawniała się w jego pracach intelektualna refleksja i emanacja nieprzekładalnej na słowa siły ezoterycznej, bez której nie ma prawdziwej sztuki”.
(Kowalska B., Kajetan Sosnowski, [w:] Katalog wystawy laureatów Nagrody Krytyki im. Cypriana Kamila Norwida z lat 1967-1976, Wierzchowska W. [red.], Warszawa 1977)

Kajetan Sosnowski urodził się w 1913 roku w Wilnie. Kształcił się w warszawskiej ASP u Tadeusza Pruszkowskiego i Wojciecha Jastrzębowskiego. Po wojnie aktywnie współtworzył życie artystyczne – kreował łódzki ZPAP, był kierownikiem artystycznym „Kuźnicy” oraz jednym z współzałożycieli warszawskiej Grupy 55, galerii Krzywe Koło i  Galerii EL w Elblągu, gdzie zainicjował Biennale Form Przestrzennych. Chętnie wystawiał w awangardowych galeriach, przyczynił się do utworzenia Galerii 72 w Chełmie Lubelskim. Uczestniczył m.in. w Wystawie Sztuki Nowoczesnej w Warszawie (1955).

Jego zainteresowania twórcze opierały się głównie na malarstwie, rzadziej na rysunku czy rzeźbie. W czasie okupacji jego prace nawiązywały do postimpresjonizmu, następnie skierował swoje artystyczne poszukiwania w stronę form figuratywnych. Od lat 50. zaczął posługiwać się kształtami abstrakcyjnymi, początkowo aluzyjnymi, później skupił się na materialnych cechach kompozycji (Obrazy białe). Fascynacja naturą światła stała się podstawą jego ascetycznych „obrazów pustych”, w których nieomal jednobarwna płaszczyzna, zamalowana farbą rozprowadzoną dłonią, zdawała się promieniować blaskiem. Dalsze poszukiwania w tym obszarze zaowocowały pracami z cyklów „Poliptyki” (1965) i niezwykłymi w swej istocie obrazami chemicznymi – „Metalepseis” (1972-1982). Pewnym wyjątkiem od tych rozważań były obrazy szyte zwane „Katalipomena (1975)”. Były to monochromatyczne kompozycje z pozszywanych kawałków płótna, niektóre wręcz o dodatkowym wydźwięku rękodzieła. W latach 80. Malarz stworzył też serię obrazów czarnych z odniesieniem do martyrologii ojczyzny oraz cykl obrazów z motywem krzyża, określanych jako„Interwencje” (1981).