Polswissart

Fascynacja tematyką erotyczną i kobiecym ciałem znajduje w twórczości Jerzego Nowosielskiego szczególny wyraz. Artysta traktuje bowiem nagość wyjątkowo – jako sferę sacrum i miejsce spotkania świata duchowego z rzeczywistością empiryczną. „Akty traktuję zasadniczo tak samo, jak ikona traktuje twarz. Ikona przecież z ciała ludzkiego wypracowała tylko schemat twarzy i rąk. Natomiast ja chciałbym zrobić z całym ciałem kobiecym to, co ikona zrobiła z twarzą” – mówił malarz (Podgórzec Z., Wokół ikony. Rozmowy z Jerzym Nowosielskim, Warszawa 1985, s. 76). Jego wysublimowane akty to świeckie ikony, które przy zachowaniu prostoty form i oszczędności środków są zarazem bardzo zmysłowe. „Zawsze hieratyczne jak prawosławne święte emanują powściągliwym erotyzmem, który jest oczyszczający jak religijne uniesienie” (Kokoska B., Akt w malarstwie polskim, wyd. Olesiuk, Ożarów Mazowiecki, 2015, s. 26). Prezentowana „Alkowa” z 1967 roku ukazuje kobietę w charakterystyczny dla Nowosielskiego sposób ujętą przy krawędzi, na granicy obrazu. Na poły schowana modelka, pokazuje tylko fragmenty swojego smukłego, wydłużonego ciała. Kobieta siedzi na kolanach, na jasnym posłaniu. Względem obserwującego, znajduje się ona w odrębnym pomieszczeniu, którego granicę wyznaczają czerwone kotary z lewej i prawej strony kompozycji. Poza dziewczyny zdaje się zachęcać by do niej dołączyć. Wnętrze alkowy kryje w sobie tajemniczy otwór w ścianie, prostokątne okno otoczone czarnym konturem, za którym rozwija się zaskakująca perspektywa. Zbudowana z trzech postępujących tonów błękitu – od najciemniejszego do najjaśniejszego – stwarza wrażenie tunelu prowadzącego ku światłości. Kobieta w obrazie Nowosielskiego jest strażniczką erotycznej miłości, tajemnic alkowy. To ona zaprasza do jej wnętrza, w nim oczekuje na tych, którzy chcą dostąpić tajemnicy poznania. Narracji służy zastosowana przez artystę forma, zdumiewająca w swojej prostocie. Elementy wnętrza sprowadzone zostały do czytelnych, niemalże geometrycznych kształtów wypełnionych kolorem i silnie skontrastowanych ze sobą. Na ich tle nagie, lekko opalone ciało modelki zaznacza blask światła. Charakterystyczne dla sztuki Nowosielskiego jest również zastosowanie motywu prostokątnego okna, odwołującego widza bezpośrednio do zawartej w obrazie sfery duchowej. W swych wystylizowanych kompozycjach malarz wypracował nowy wzorzec przedstawiania kobiecego ciała, łącząc abstrakcję z realizmem i wielowiekową tradycję Wschodu z nowoczesnością: „(…) w aktach kobiet ujawnia się (…) modelowanie ciał na wzór obnażonych świętych męczenników w sztuce ikony: poziome linie obojczyków, elipsy wokół piersi, uwydatniona światłami muskulatura ujętego w owal, wpadniętego brzucha, jasne bliki ramion, łokci, bioder, kolan i kostek” (Gondowicz J., Jerzy Nowosielski, Warszawa, 2006, s. 32). Prezentowana „Alkowa” należąca do cyklu aktów we wnętrzu, to sztuka bezsprzecznie erotyczna, podana jednak w sposób wysublimowany i elegancki, zawierająca pierwiastek mistycyzmu i skłaniająca do kontemplacji.

Warszawa, kolekcja prywatna
Warszawa, kolekcja Olgi i Wojciecha Fibaków.

Bydgoszcz, Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego, Sztuka współczesna z kolekcji Wojciecha Fibaka, 26 czerwca – 26 sierpnia 2018.
Warszawa, Galeria Zachęta, 22 marca - 27 kwietnia 2003.
La Chaux-de-Fonds, Musée des Beaux-Arts, Art Polonais Contemporain, 1967.
Le Locle, Musée des Beaux-Arts, Art Polonais Contemporain, 1967.

Sztuka współczesna z kolekcji Wojciecha Fibaka [katalog wystawy], wyd. Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego, Bydgoszcz 2018, s. 191.
Kolekcja Olgi i Wojciecha Fibaków, wyd. Galeria Fibak, Warszawa 2010, s. 175
Jerzy Nowosielski, wyd. Galeria Starmach, Fundacja Nowosielskich, Kraków 2003, poz. 426, s. 309.

Literatura:
Jerzy Nowosielski, wyd. Galeria Starmach, Fundacja Nowosielskich, Kraków 2003, poz. 426, s. 720.