Polswissart

sygn. p.d.: Z. Nitka ’12 opisany na odwrocie: Z. Nitka “Enzo Cucchi”, 2012 Buntownicze malarstwo Zdzisława Nitki znane jest doskonale kolekcjonerom. Artysta nie unika trudnych tematów, a swoimi płótnami wymaga od odbiorcy sporej erudycji. Można powiedzieć, że jego malarstwo jest ilustracyjne, choć tylko w warstwie narracyjnej. Nitka „przedstawia” nam sytuacje i twórców wielkiej filozofii, sztuki i polityki. Mocno przesiąknięty jest atmosferą rodzinnego Wrocławia, ale nie tego powierzchownie rozkwitającego miasta nowych możliwości, a tego, który ciągle boryka się ze swoją trudną polsko-niemiecką historią. Nitka jest ekspresjonistą, a taki styl malarski doskonale nadaje się nie tylko do budowania komentarzy, a także do zajmowania stanowiska. Artysta stawia pytania, ale także udziela na nie odpowiedzi. Malarstwo zaangażowane to rzadka i trudna sztuka, którą Nitka opanował na najwyższym poziomie.

„Kręcą” mnie czarne historie ekspresjonistów: Kirchnera, Muncha czy Noldego. Jest to dla mnie źródło inspiracji oraz energia, która sprawia, że ciągle chcę być malarzem. Maluję słuchając „The Rolling Stones”, ponieważ podobnie jak oni odpowiada mi rola outsidera i rebelianta. Nie chcę być modnym i nie mam ochoty identyfikować się ze współczesnością – tzn.: polityką, zdobyczami techniki i wątpliwymi obyczajami. – Zdzisław Nitka

Zdzisław Nitka jest typem artysty-buntownika, tworzącego w nurcie neoekspresjonizmu. Urodził się w 1962 roku w Obornikach Śląskich. Naukę malarstwa rozpoczął we wrocławskim liceum plastycznym, uczęszczając na zajęcia m.in. Jerzego Rosołowicza i Zbigniewa Paluszaka. Wówczas po raz pierwszy zetknął się ze sztuką niemieckich ekspresjonistów, co miało znaczący wpływ na jego późniejszy styl. Edukację artystyczną kontynuował następnie we wrocławskiej PWSSP (obecnie Akademia Sztuk Pięknych). Zadebiutował w 1986 roku na pokoleniowej wystawie „Ekspresja lat 80-tych” w Sopocie. Rok później obronił dyplom w pracowni prof. Józefa Hałasa. Uzyskawszy stanowisko asystenta swojego promotora, zdecydował się pozostać na macierzystej uczelni. Rozwija swoje kompetencje dydaktyczne, od 2011 roku prowadząc własną pracownię malarstwa.

Artysta oprócz malarstwa zajmuje się także rysunkiem, grafiką, książką artystyczną i realizuje malarskie happeningi. W swojej sztuce odwołuje się do dokonań niemieckiego ekspresjonizmu lat 20. oraz ruchu Neue Wilde z lat 80. XX wieku. Prowadzi też dialog z dziełami innych mistrzów, takich jak Vincent van Gogh, Edward Munch, Ernst Ludwig Kirchner czy też Georg Baselitz i Sigmar Polke. Istotą tych prac staje się motyw „malarza niesionego na ramionach malarza” – hasła nie tylko definiującego postawę twórczą Nitki, ale i będącego tytułem jednej z jego kompozycji.

Artysta wchodząc niejako w rolę obserwatora współczesnej kultury, w swych przedstawieniach skupia się głównie na ludziach i zwierzętach. Jego obrazy charakteryzuje surowa, czasem brutalna forma i ostry, czysty kolor. Swoje postacie obwodzi mocnym, zdecydowanym konturem, celowo prymitywizując ujęcie. „Andrzej Saj dzieli twórczość Nitki na trzy etapy. Pierwszy obejmuje prace najbardziej spontaniczne, tworzone za pomocą żywego, gwałtownego gestu, o wyrazistej linii i kolorze (np. „Płód zjedzony i zwrócony przez psa” [1986], „Orzeł obserwujący człowieka karczującego las” [1992]) . Kanciasta forma przywodzi na myśl dokonania m.in. Kirchnera czy Rottluffa. W przypadku drugiego etapu mamy do czynienia z silnym wpływem twórczości Edwarda Muncha oraz Paula Klee, a na pierwszy plan wkrada się symbolika i formalne uporządkowanie – obrazy pozostają żywe, nie tracą na dynamice, jednak w artystycznym chaosie pojawia się geometryczny ład. Ostatni etap zaś w dorobku Nitki jest jednocześnie najbardziej wyróżniającym się na tle poprzednich dokonań zarówno w kontekście formy jak i mrocznego, intrygującego, pełnego grozy nastroju. Na początku lat dwutysięcznych artysta tworzy za pomocą piły mechanicznej i sklejki prace nawiązujące do drzeworytów będące mariażem malarstwa i płaskorzeźby” („Malarz niesiony na ramionach malarza”. Roman Kaczkowski o sztuce Zdzisława Nitki, „Rynek i Sztuka”, 12.01.2023).