Polswissart

Malarstwo nie jest dodawaniem, jest odejmowaniem(…) Trzeba ująć tyle, ile to możliwe, odjąć,
oczyścić (…). Pozostawić tylko to, co istotne. – Henryk Hayden
(cyt. za: Winiarski A., Henryk Hayden – Mistrzowie Ecole de Paris, Wydawnictwo Muza SA, Warszawa, 2013, s. 77.)

Po wojnie artysta zdaje się tworzyć obrazy będące podsumowaniem doświadczeń całego życia artystycznego. Dojrzałe i eklektyczne ale przede wszystkim podległe zasadzie uproszczenia która była dla Haydena tak ważna. W późnym, ostatnim okresie twórczości martwe natury przyjmują formę przedmiotów na niemal całkowicie neutralnym tle. Zdumiewająca jest ich różnorodność, od klasycznych butelek i mis po fajki, słodycze, muszelki, instrumenty muzyczne, a nawet skórkę cytryny, worek odkurzacza czy listek po tabletkach. Takie przedstawienie tych niby przypadkowych a jednak świadomie wybranych i zaledwie kilku przedmiotów na neutralnym tle podnosi je do ragi wyjątkowych obiektów a jednocześnie sprowadza do roli kolorystycznych punktów kompozycyjnych.

Urodził się 24 grudnia 1883 w Warszawie. Początkowo studiował na Instytucie Politechnicznym. Co raz większe zainteresowanie sztukami plastycznymi zmieniło jednak bieg wydarzeń. Hayden został jednym z pierwszych studentów nowo powstałej Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie. Po wyjeździe do Paryża kontynuował naukę w Academie "La Palette". Była to wówczas najlepsza uczelnia na Montparnassie, zwana także „kubistyczną”. Początkowe prace Haydena zdradzają inspiracje sztuką francuskich postimpresjonistów. Widoczne są również w nich wpływy długotrwałych pobytów w Bretanii gdzie środowisko skupione wokół Władysława Ślewińskiego oscylowało wokół silniejszej syntezy pejzażu z widocznymi wpływami szkoły Pont-Aven i sztuki Cezanne'a. Po powrocie do Paryża jego pracami zainteresował się kolekcjoner Charles Malpel, po wizycie w pracowni wykupił niemal wszystkie prace z atelier artysty, w tym Graczy w szachy (1913). Malpel współpracował z największymi postimpresjonistami co zapewne wpłynęłoby znacząco na karierę Hayden'a gdyby nie wybuch I Wojny Światowej. Od 1916 roku artysta definitywnie zwrócił się w stronę kubizmu a przedmiotem jego malarstwa stały się głównie martwe natury.