Polswissart

Wczesna twórczość Wojciecha Kaplińskiego z czasów pobytu w Paryżu i Brukseli nie jest w pełni znana, wiadomo jednak, że malował niemal wyłącznie sceny rodzajowe i historyczne inspirowane literaturą, przede wszystkim polską poezją romantyczną. Obraz Scena historyczna to szkic do zamierzonej, zapewne nie zrealizowanej kompozycji. Być może stanowi ilustrację do literatury. Niesłusznie zwana też Pokonanym wojownikiem scena dzieje się w sali zamku, pośród której leży martwa kobieta, nad nią druga, rozpaczająca, wokół zaś gromadzą się przestraszeni i zdziwieni mieszkańcy zamku. Tego typu sceny cechuje u Kaplińskiego gładkość gestu, ciemna paleta zimnych zieleni i brązów, wrażenie teatralnej konwencji oraz pewien idealizm a nierzadko polityczna ideologia.

kolekcja prywatna, Polska
kolekcja prywatna, USA
do 1989 kolekcja Wojciecha Przybylaka

Kapliński pochodził ze zubożałej rodziny ziemiańskiej, początkowo studiował prawo, jednak systematyczną naukę uniemożliwiła mu działalność konspiracyjna, w którą zaangażował się od 1844 roku. Z obawy przed represjami przeniósł się do Wrocławia gdzie studiował filozofię. Tam też poznał hrabiego Seweryna Mielżyńskiego – swojego pierwszego nauczyciela rysunku. Za udział w konspiracyjnym ruchu patriotycznym w 1846 został uwięziony w Moabicie i był sądzony w berlińskim procesie Ludwika Mierosławskiego. Zwolniony w 1847 wziął udział w walkach pod Miłosławiem w 1848. Po tych wydarzenie wyjechał do Paryża gdzie pobierał nauki u tamtejszych artystów a także studiował w École des Beaux-Arts. Tam zaprzyjaźnił się z Henrykiem Rodakowskim i Juliuszem Kossakiem oraz min. Cyprianem Kamilem Norwidem i Aleksandrem Fredrą. Bywał w salonie księżnej Marceliny Czartoryskiej. W 1852 roku był we Wrocławiu i Brukseli gdzie poznał Teofila Lenartowicza. W 1857 przebywał w Krakowie oraz Lwowie. Związany z obozem Czartoryskich podróżował do Rzymu oraz na Bałkany i Bliski Wschód. Od 1862 był członkiem Biura Hôtel Lambert. Redagował i wydawał periodyk Ephémérides Polonaises, opisujący krytycznie wydarzenia powstania styczniowego. W 1871 roku wrócił do kraju. Regularnie wystawiał w krakowskim TPSP i na Salonach paryskich (1857-1870) oraz w warszawskim TZSP (1861, 1874, 1876), swoje prace przedstawiał także na Wystawach Światowych w Paryżu (1867) i Wiedniu (1873). Będąc wszechstronnie uzdolniony i posiadając szerokie horyzonty nie mógł zdecydować się na uprawianie jednego rodzaju twórczości. Napisał kilka powieści, udzielał się jako krytyk, nie ograniczał się tylko do malarstwa, a nawet można powiedzieć, że był malującym gentelmenem. Tworzył około dwudziestu lat zaczynając w latach 50tych, umarł dosyć młodo w wieku 47 lat. Na emigracji obracał się w środowisku arystokratycznym malując liczne, inspirowane Rodakowskim portrety, będące najsilniejszą stroną jego twórczości. (m.in. Chodkiewicza i Czarnieckiego, rodziny Czartoryskich, Krasińskich czy Działyńskich), oraz symboliczne, martyrologiczne sceny rodzajowe odwołujące się do aktualnych wydarzeń politycznych. Dużo rzadsze są jego sceny historyczne inspirowane literaturą Mickiewicza, Krasińskiego czy Lenartowicza. Malował także kopie dawnych mistrzów Luwru, oraz, zwłaszcza na początku – pejzaże, mające cechy zbliżone do Szkoły z Barbizon i prac Corota, a uważane za przejaw ogromnego, niestety niekontynuowanego talentu do malarstwa pejzażowego. Rysował również na kockach drzeworytnicznych ilustracje do warszawskich czasopism m.in. do Tygodnika Ilustrowanego i Kłosów oraz Illustration.