Polswissart

Opisywany obraz (...) należy do niewielu tak pokaźnych i dekoracyjnych prac artysty. Zazwyczaj budował on dla portretów skromne, czy wręcz abstrakcyjne tła, aby podkreślać urodę modelek. Od czasu powodzenia wizerunków Henrietty Fouquier – córki redaktora naczelnego Le Figaro, którą portretował jeszcze w Paryżu pod koniec XIXw, artysta nieodmiennie poświęcał sie portretowaniu przede wszystkim pięknych kobiet w perfekcyjnie opanowanej technice pasteli. Opisywana scena to jednak rzadkość. W pełnopostaciowym portrecie Axentowicz poświęcił dużo uwagi scenerii. Mamy w tle drzewo kasztanowca, z przebarwionymi jesiennie liśćmi, wiszące pnącza winogron, a przede wszystkim duży ozdobny kosz wypełniony zebranymi winogronami. Wiemy, że artysta w 1911 roku namalował co najmniej dwie takie sceny. Druga, również przedstawiajaca postać pięknej kobiety na tle jesiennego ogrodu, została wystawiona na jubleuszowej wystawie krakowskiego TPSP. Wiemy także, że jesienny temat interesował artystę już znacznie wcześniej. Jednym z takich przedstawień jest Alegoria jesieni z około 1900. (...) Zdecydowana większość tak okazałych obrazów artysty od dawna należy do zbiorów muzuealnych, więc jej pojawienie się daje nieoczekiwaną możliwość uzupełnienia prywatnej kolekcji.

cyt. z ekspertyzy Adama Chełstowskiego z dnia 03.06.2017

W talencie jego dźwięczy pewna nuta specjalna: wysokie poczucie wartości dekoracyjnych dzieła. W lekkich pastelach uderza smak, z jakim komponuje owe główki, czy półfigury kobitek ubranych albo półnagich, ślicznych żywych i pikantnych. Axentowicz jak nikt inny , pamięta, aby dać im piękne tło perłowo szare, albo żółtawe, albo błękitnawe, niekiedy czerwone o wyszukanym odcieniu.

Eligiusz Niewiadomski

Jeden z czołowych przedstawicieli młodopolskiego malarstwa. Artysta urodzony w Braszowie w Siedmiogrodzie w rodzinie pochodzenia ormiańskiego. W latach 1879-1882 studiował w akademii monachijskiej pod kierunkiem Gabriela von Hackla, Alexandra Wagnera i Gruli Benczura. Początkowo malował realistyczne sceny rodzajowe (Gęsiarka, 1880), studia figuralne (Portret górala, 1881), próbował także sił w kompozycji historycznej (m.in. sceny z życia dawnych Słowian) W okresie 1882-1895 przebywał w Paryżu, gdzie studiował u Emile'a Carolusa-Durana. Edukacja w jego pracowni otworzyła Axentowiczowi drzwi do znakomitych salonów paryskich: rodziny Godebskich - miejsca spotkań elity intelektualnej Paryża, otoczenia Czartoryskich i Hotelu Lambert, pracowni Józefa Chełmońskiego oraz domu Władysława Mickiewicza uchodzącego tam za "oazę polskości". Z tego okresu czasu pochodzą portrety m.in. księcia Władysława Czartoryskiego, Cypriana Godebskiego, Sary Bernhard i Henrietty Fouquier. W 1894 współpracował z Wojciechem Kossakiem i Janem Styką przy realizacji "Panoramy Racławickiej". Młody Axentowicz bywał w posiadłości znanego redaktora czasopisma „Figaro” - Henriego Fouquiera, gdzie poznał jego córkę Henriettę – młodą paryską piękność, którą artysta przez wiele lat portretował. Od tego czasu Teodor Axentowicz pracował jako portrecista oraz ilustrator cenionych czasopism: „Le Monde Illustré", „L'Illustration" i „Figaro". Drugą ulubioną jego modelką była rudowłosa Ata Zakrzewska, której zjawiskowa uroda została uwieczniona m.in. w Rudowłosej i Wiośnie. W 1893 roku Axentowicz pojął za żonę Izę z Giełgud, za której Portret w różowej sukni otrzymał w 1894 roku. Złoty medal na wystawie we Lwowie. W tym samym roku został powołany przez Juliusza Fałata do objęcia stanowiska profesora w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych. Krakowska uczelnia i środowisko artystyczne zyskało tym samym wziętego portrecistę i malarza scen rodzajowych, mającego za sobą również zdobyty tytuł Officier d'Académie i członkostwo w Société Nationale des Beaux-Arts w Paryżu. Twórczość Axentowicza rozwijała się dwutorowo, artysta zdobył uznanie jako portrecista i zarazem jako autor scen rodzajowych. Drugi z wymienionych nurtów jego sztuki sięgał początkami okresu monachijskich studiów, kiedy to Axentowicz malował w realistycznej konwencji epizody z życia wsi (Pogrzeb na Rusi, 1882). Ludową tematykę rozwijał - w oparciu o przywiezione z Huculszczyzny szkice - doskonaląc realistyczny warsztat malarski. Powstały liczne sceny rodzajowe, przedstawiające m.in. Święto Jordanu,Pogrzeb huculski, Święcone. Dążenie do dekoracyjnej stylizacji znalazło rozwinięcie w obfitej liczbie idealizowanych portretów bliżej nieznanych nam dzisiaj dam promieniujących paryskim szykiem – piękności w sukniach balowych, ozdobionych wyrafinowaną biżuterią, spowitych futrami, w nobliwych kapeluszach, trzymających w ręku wachlarze, kwiaty maski, czytających, płaczących zadumanych (…) uwielbianych, dla których mężczyźni tracili serca, rozum i majątek. Axentowicz uprawiał także akwarelę, zajmował się litografią (afisze dla II, III i VII wystawy „Sztuki”), projektował okładkę katalogu IV wystawy Sztuki, wykonywał algrafie i glinoryty. W 1904 roku przebywał kilka miesięcy w St. Louis w USA jako współorganizator i uczestnik działu sztuki polskiej na Wystawie Powszechnej. Brał udział w wystawach w Dreźnie, Wiedniu, w IX Międzynarodowej Wystawie w Monachium (1905), w Rzymie (1911), w Międzynarodowej Wystawie Sztuki w Wenecji i w wielu innych. W kraju wystawiał od 1880 w TPSP w Krakowie, w Salonie Krywulta w latach 1811-1906 i od 1883 roku w TZSP w Warszawie. Indywidualne wystawy Axentowicza miały miejsce w Krakowie w 1923 i 1927 roku, w 1930r w Miejskiej Galerii Sztuki w Łodzi i TZSP w Warszawie, w 1938r w TPSP w Krakowie i w 1939r w TPSP we Lwowie. Dzieła artysty znajdują się we wszystkich niemal zbiorach publicznych: Muzeum Narodowym w Warszawie, Poznaniu, Krakowie, Muzeum Sztuki w Łodzi, a także w największych kolekcjach prywatnych w Polsce.