Polswissart

por. m.in.:
Józef Pankiewicz 1866-1940. Życie i dzieło. Artyście w 140. rocznicę urodzin [katalog wystawy], MNW, Warszawa 2006, s. 172, kat. 428 i 429.

„Kto widział Paryż, a nie widział Cassis ten nic nie widział” pisał noblista Frédéric Mistral. Trudno mu nie przyznać racji. Cassis to urocze prowansalskie miasteczko położone nieopodal Marsylii, przy potężnych ścianach fiordów południa- majestatycznych Calanques. Od połowy XIX wieku było celem podróży artystów z całej Europy. I tak jak Collioure również Cassis było świadkiem przełomowych dla malarstwa światowego momentów jak narodziny i rozwój kubizmu czy fowizmu. Malarzy przybywających do Cassis witały czerwone klify zanurzające się w morzu o diamentowych refleksach. Zachwycała intymność portu zamieszkałego przez leniwe łodzie i malownicza wieś z fasadami w odcieniach ochry skąpana w słońcu i błękicie nieba. Nic więc dziwnego, że urokowi Cassis poddało się blisko dwustu twórców, którzy odwiedzali miasteczko między 1845 a 1945 rokiem. „Latem w Cassis malarzy bywa więcej niż szarańczy”, pisał w 1926 roku francuski dziennikarz Marcel Sauvage.  W 1928 roku Józef Pankiewicz wraz z żoną spędzał tu letnie wakacje, malując całą serię okolicznych pejzaży - gaje oliwne, winnice, domy i drogi wśród wzgórz. W czasie tego krótkiego lata powstał również oferowany obraz „Droga z drzewami w Cassis”. Pankiewicz był pod wielkim urokiem malowniczego miasteczka, nieraz powtarzał ten sam motyw, rejestrując różną porę dnia, odmienne światło i efekty chłodnego rankiem, a rozgrzanego i rozwibrowanego w pełni dnia, powietrza. W oferowanym obrazie wybrzmiewają słowa Mieczysława Wallisa: Sztuka Pankiewicza to sztuka dojrzała, sztuka pełna smaku i umiaru, sztuka pogodna, zmysłowa, apollińska, dająca wyłącznie doznania łagodne i harmonijne, sztuka pełna radości życia, radości koloru, radości farby. Dwa analogiczne do oferowanego obrazu pejzaże z Cassis reprodukowane są w katalogu wystawy Pankiewicza w Muzeum Narodowym w Warszawie w roku 2006 (Józef Pankiewicz 1866-1940. Życie i dzieło. Artyście w 140. rocznicę urodzin, MNW, Warszawa 2006, s. 172, nr kat. I/428, I/429). Pejzaż z okolic Cassis stał się również tłem w kompozycji sceny Odpoczynek Św. Rodziny w czasie ucieczki do Egiptu (jak wyże, nr kat. III/430)