Polswissart

Muter dużo podróżowała do Collioure, odwiedzając miasteczko niemal rok rocznie w okresie 1921-1926. Kataloński port był idealnym plenerem malarskim: wysokie góry - Pireneje, schodzące do morza, piętrzące się, umieszczone na skalistych stokach domy, malownicze morze, południowa roślinność i klimat. Collioure i Chateau Royale były źródłem inspiracji dla wielu twórców z początku XX wieku, takich jak Fauves, Matisse i Derain, a także kubistów Braque i Picasso. To tu narodził się fowizm. W swoich kompozycjach z Collioure Mela Muter nierzadko przywoływała swoje własne fowistyczne skłonności, nadając barwnym pejzażom morskim żywą kolorystykę i rozświetlając kolory specyficznym światłem, charakterystycznym dla tej części Francji. Artystka posiadała niezwykłą łatwość w budowaniu przestrzeni za pomocą zgeometryzowanych, masywnych brył skał i domów. Perfekcyjnie zestawiała je z naturalnymi formami przyrody w spójną całość. Kolorem potrafiła oddać gorący i duszny klimat południa. Pejzaże z Collioure należą do najciekawszych prac malarki. Oferowany obraz przedstawia port wieczorną porą, większość łodzi jest zadokowana, nabrzeże opustoszałe, a stonowane kolory przywołują na myśl zwieńczenie pracowitego dnia. Port w Collioure pojawił się w dorobku Meli Muter parokrotnie, traktowany zawsze jako istotne wyzwanie kompozycyjne przez wzgląd na organizację przestrzeni, zrytmizowanej liniami konstrukcji, masztów i żagli. W oferowanym Pejzażu z Collioure uwidacznia się też szczególne podejście artystki do kwestii koloru. Stosowanie tonów matowych, można by rzec przytłumionych nadaje tej kompozycji szczególnej jakości i głębi. Również typ kompozycji – okazały i o przemyślanej konstrukcji poszczególnych planów – plasuje oferowany Pejzaż wśród prac o charakterze zdecydowanie monumentalnym.

Warszawa, kolekcja prywatna
Polswiss Art, aukcja 14.10.2007, poz. 23.
Polska, kolekcja prywatna
SOTHEBY’S New York, aukcja 16-17.04.2007, poz. 411.
Nowy Jork, kolekcja rodziny Raskin (zakup od artystki we wczesnych latach 40. XX w.)
własność artystki

To Paryż dał mi wszystkie elementy, które składają się na moją sztukę. Tu odnalazłam nawet mój słowiański charakter, którego w Polsce bym zapewne nawet nie zauważyła, a który tu wszyscy chętnie zauważają w moich płótnach. I w tym jest, jak sądzę, wielka siła Paryża: wszystkie przeróżne surowce, jakie przywozimy tu ze sobą, ulegają tu wzmocnieniu i przetapiają się w jednolity typ, rodzaj solidnego i jednorodnego metalu. – Mela Muter

(Mela Muter. Malarstwo, wyd. Muzeum Uniwersyteckie w Toruniu, Toruń, 2010, s. 13.)

Mela Muter – a dokładnie Maria Melania z Klingslandów Mutermilch – urodziła się w Warszawie, w majętnej żydowskiej rodzinie, wiernej polskiej tradycji niepodległościowej. Swoją edukację malarską rozpoczęła uczęszczając na kurs w prywatnej Szkole Rysunku i Malarstwa dla Kobiet w Warszawie, prowadzonej przez Miłosza Kotarbińskiego. W 1901 roku wyjechała do Paryża, w którym z niewielkimi przerwami została do końca życia. Będąc młodą matką kształciła się w paryskich szkołach: Académie Colarossi oraz Académie de la Grande Chaumičre, które umożliwiały edukację kobietom. Po burzliwym małżeństwie z krytykiem sztuki Michałem Mutermilchem, artystka wywołała duże zainteresowanie wśród paryskiej awangardy swoim związkiem z francuskim publicystą Raymondem Lefebvrem. Barwna osobowość Meli Muter pozwoliła jej na nawiązanie interesujących relacji z elitą inteligencką i artystyczną. W gronie bliskich jej przyjaciół znajdował się uwielbiany w Francji poeta Rainer Maria Rilke. Malarka utrzymywała także kontakt z Polakami mieszkającymi w Paryżu – Leopoldem Staffem, Władysławem Reymontem oraz Stefanem Żeromskim. Znała się również z Olgą Boznańską, obok której wynajmowała sąsiadującą pracownię.

Mela Muter należała do międzynarodowego artystycznego kręgu École de Paris, a jej nazwisko pojawiało się wśród najbardziej cenionych twórców, takich jak Marc Chagall, Amadeo Modigliani czy Pablo Picasso. Wśród sportretowanych przez nią osobistości świata sztuki, znaleźli się m.in. meksykański malarz, mąż Fridy Kahlo – Diego Rivera, znany marszand Ambrois Vollard, czy wreszcie jeden z najważniejszych architektów francuskich Auguste Perret, który zaprojektował dla niej luksusową willę i pracownię przy Rue Vaugirard 114. W 1917 roku atelier Meli Muter odwiedził sam Henri Matisse, którego zachwyciła jej sztuka. Malarka wystawiała w paryskich galeriach Chéron (1918) i Druet (1926 i 1928), a także na pokazach w barcelońskiej Galerii José Dalmau, w Monachium, Pittsburgu oraz krajowych wystawach zbiorowych w Krakowie, Lwowie i Warszawie.

W jej karierze istotne okazały się podróże. Podczas pobytu w Bretanii, malarkę zaintrygowała sztuka artystów tzw. szkoły z Pont-Aven. Uproszczony, miękki modelunek portretowanych postaci, czasami kontrastowany z abstrakcyjnie położoną barwną plamą farby, przyczynił się do jej krótkiej fascynacji twórczością Gauguina. Na jej dojrzały styl wpływ miała jednak inspiracja płynąca z obrazów Paula Cézanne'a, Vincenta van Gogha oraz Edouarda Vuillarda. Będąc pod wrażeniem ich sztuki, artystka zaczęła eksperymentować z plamą barwną, rozbijając ją na wibrujące drobne cząsteczki. Zmieniła również stosowaną kolorystyczną paletę, co przyczyniło się do wypracowania nowej nastrojowości dzieł i bardziej intymnego klimatu.