Polswissart

Gdańsk, kolekcja prywatna
Polswiss Art, aukcja 21.12.1991, poz. 37

Katalog 12 Dom Aukcyjny Polswiss Art, Warszawa, 21 grudnia 1991, poz 37.

(…) Kanelba jest przede wszystkim kolorystą i to nie byle jakim. Przeczulona wrażliwość daje mu bogatą gamę kolorystyczną, jakiej nie powstydziłby się żaden ze znakomitych malarzy paryskich; to też obrazy jego wytrzymują bez trudu sąsiedztwo tak potężnych kolorystów, jak Chagall, Pascin i Kisling.

(Prędski A., Aberdam i Kanelba, w: „Wiadomości Literackie”, nr 29, 1928, s. 2.)

Rajmund Kanelba, a właściwe Rajmund Mojżesz Kanelbaum urodził się w Warszawie w 1897 r. Tam też stawiał pierwsze kroki jako artysta, ucząc się pod okiem Stanisława Lentza i Witolda Pruszkowskiego. W 1919 r. wyjechał kontynuować studia malarskie do Wiednia, z których jednak po kilku miesiącach zrezygnował i powrócił do kraju. Podobnie krótko trwały jego studia prawnicze w Krakowie, rozpoczęte pod naporem matki. Jego kariera nabrała tempa dopiero w 1926 r., gdy zamieszkał na stałe w Paryżu i znalazł się w środowisku artystów Montparnasse. Wówczas nawiązał ważne kontakty z marszandami Marcelem Bernheimem i Leopoldem Zborowskim. Widząc potencjał w pracach Kanelby, panowie postanowili zająć się promocją jego twórczości i zorganizowali mu pierwsze indywidualne wystawy (Galerie Bernheim, Galery Zborowsky, Paryż 1928 r.). Po nich nastąpiły kolejne nie tylko w Paryżu, lecz także Berlinie, Warszawie, Łodzi, Nowym Jorku, Edynburgu i Glasgow.

Styl Kanelby ukształtował się pod wpływem francuskiej awangardy. Jego pierwsze, akademicko wyidealizowane prace ustąpiły na rzecz bardziej ekspresyjnych, malarskich kompozycji: „Materiał farby olejnej ma u niego połyskliwość emalii; kolor zawsze wyszukany, zazwyczaj z ciekawie przeprowadzoną dominantą pewnej barwy; jego kompozycja jest niekiedy zanadto nawet harmonijna…, nazbyt ściśle zamknięta w liniach okrągłych, do których artysta ma wyraźną predylekcję” (Husarski W., „Tygodnik Ilustrowany” 1932, s. 739). Kanelba uważany był za wyrafinowanego kolorystę. Francuski pisarz André Salmon w monografii poświęconej artyście określił go nawet mianem „spadkobiercy Renoira” (Salmon A., Kanelba, Paris, November, 1933). Malował przede wszystkim pełne poetyckiego czaru przedstawienia kobiet, akty oraz portrety dzieci, w tym również swego syna George’a. Czasem zwracał się ku pejzażom, martwym naturom i scenom rodzajowym, budując malarskie wizje w nadzwyczaj subtelny i delikatny sposób.

Swoje życie dzielił pomiędzy Paryż, Londyn i Nowy Jork. W Wielkiej Brytanii przeczekał wojnę, zarabiając jako wzięty portrecista wyższych sfer. Sportretował m.in. hrabiego Edwarda Raczyńskiego, wnuki baronowej Violet Astor oraz królową Elżbietę II. Po nowojorskiej wystawie w słynnej Galerii Paula Reinhardta w 1937 r., jego twórczość zaczęła być ceniona także za oceanem.