Polswissart

Z dziedziną malarstwa kojarzona jest farba olejna, tempera, a w obecnych czasach też akrylowa. To tymi mediami powstają dzieła sztuki, wiszące w galeriach i muzeach. Farba akwarelowa zazwyczaj kojarzona jest z drobnymi szkicami, wprawkami do większych dzieł malarskich. Rafał Malczewski wzniósł jednak tą technikę na wyższy poziom stawiając ją na równi z medium olejnym. Jego pracą nie można odmówić galeryjnej i muzealnej powagi i kunsztu. Akwarela oraz papier zostają potraktowane równie poważnie jak płótno i tłusta farba olejna. Nie stworzy on faktury farbą, nie może godzinami dopieszczać gradientu między kolorami. Farby akwarelowe są niezwykle trudnym medium, może dlatego artyści tak rzadko nie sięgali. Są jak delikatne odciśnięta wizją artysty na papierze, wrażenie, atmosfera. Każda praca stworzona jest z przemyślanych plam barwnych, gdzie proporcja wody do farby musi być starannie dobrana tak, aby nie zmieszać się z innymi kolorami na papierze, bądź nie stworzyć nieatrakcyjnej plamy, której nie sposób będzie cofnąć. Taka właśnie jest akwarela, nie znosi błędu, musi być malowana precyzyjnie a na koniec daje efekt delikatności i spontaniczności. Obrazy akwarelowe często mają wspólną cechę „prześwietlenia”, kolor papieru stanowi ważny element kompozycji, odpowiada on za wszystkie biele i świecenia przedstawione na pracy. Prezentowana praca Rafała Malczewskiego prezentuje przed nami pełne spektrum atrakcyjności farby akwarelowej. Obraz jest prowadzony w zimnej barwie błękitu, która idealnie prezentuje perspektywę powietrzną, którą artysta wykorzystał do odwzorowania gór na drugim planie pracy. Gradient nieba pokazuje nam na jak wysokim poziomie Malczewski posługuje się umiejętnością malowania farbą akwarelową. Błękit nieba subtelnie zanika, aby przy krawędzi gór zastać już biel papieru. Charakteru pracy dodaje jednak to co na pierwszym planie. Przy użyciu cienkiego pędzelka artysta w paru gestach buduje przed nami całą historię drogi, przy której stoi zabudowa wiejska. Nie znajdziemy tu ludzi jedynie ślad ich obecności w postaci domów i zagród. Jedynymi żywymi stworzeniami są dwa konie spokojnie jedzące trawę przy wozie, pilnując krajobrazu, który od lat się pewnie nie zmienia. Szczególną siłą obrazu jest atmosfera spokoju i sielskości. Ta atmosfera został uzyskana nie tyle co przed dobór tematu, czy piękno portretowanego krajobrazu a właśnie dzięki farbie akwarelowej, którą Rafał Malczewski opanował do perfekcji.

Rafał Malczewski, syn Jacka Malczewskiego, najwybitniejszego symbolisty i najbardziej znanego malarza w historii sztuki polskiej dał się poznać jako twórca niezależny i nowoczesny, intrygujący jako artysta i jako człowiek. Jak pisze Zofia Posiadała w publikacji Jacek i Rafał Malczewscy: Był cenionym malarzem, autorem tekstów literackich, miłośnikiem gór, zapalonym narciarzem czy w końcu „duszą towarzystwa” przedwojennego Zakopanego (Jacek i Rafał Malczewscy, Radom 2014, str. 257).

Rafał Malczewski studiował filozofię, architekturę i agronomię w Wiedniu a następnie, po powrocie do rodzinnego Krakowa, podjął nauke w Akademii Sztuk Pięknych. W kunszt malarski wprowadzał młodego artystę przede wszystkim ojciec, w którego atelier Rafał szlifował talent od najwcześniejszych lat. Zasłynął jako wprawny pejzażysta, reprezentant nurtu przestylizowanego, "naiwnego" realizmu. Przyjaźnił się ze Stanisławem Ignacym Witkiewiczem i Karolem Szymanowskim. Był członkiem Towarzystwa Sztuka Podhalańska a w 1932 wstąpił do Stowarzyszenia Artystów Polskich Rytm. Po wybuchu II wojny światowej przedostał się do Francji a w 1940 wyjechał przez Hiszpanię i Portugalię do Brazylii. Stała się ona ostatnim etapem poprzedzającym definitywny wyjazd artysty do Kanady. Początkowo mieszkał w Rio de Janeiro, gdzie znalazł nabywców na swoje obrazy. Malował techniką akwareli widoki Rio de Janeiro i Kurytyby oraz krajobrazy Parany. W 1942 roku przeniósł się do Kurytyby do swojej kuzynki Marii Bochdan-Niedenthal.Okres brazylijski (1941–1942) to fascynacja egzotyczną przyrodą i odmienną cywilizacją – powstały wówczas obrazy przedstawiające skaliste góry, rozległe przestrzenie z akwenami wodnymi, autostrady z wiszącymi nad nimi kolorowymi drzewami. Jednym ze stale przewijających się motywów, które odnajdujemy w obrazach Rafała Malczewskiego jest znikomość człowieka – drobne, śmieszne figurki ludzkie, maleńkie wobec ogromu przyrody, wobec potężnego, dominującego świata techniki. Do ulubionych tematów artysty należały też małe stacyjki, wagony, semafory, zwrotnice, sieci szyny.