Polswissart

Berlewi w swojej wczesnej twórczości miał przyjemność stworzyć plakat do Dybuka – dramatu Szymona An-skiego. Pierwsza wersja sztuki powstała około 1914 roku w języku rosyjskim. Prezentowana litografia pochodzi z 1920 roku, kiedy to trupa Wileńska wystawiła ów dramat na deskach Warszawskiego teatru Elizeum. Dybuk (hebr.; jid. Dybek [dibek]) zgodnie z żydowskimi wierzeniami określa zjawisko zawładnięcia ciałem żyjącej osoby przez złego ducha. Zbłąkane grzeszne dusze miały szukać ciał żyjących ludzi, aby oczyścić się ze złych uczynków. Osoba zawładnięta przez złego ducha oddawała mu część swojej osobowości, pozwalała mówić swoimi ustami, jednocześnie cierpiąc i będąc trawionym przez chorobę. Prezentowana praca przedstawia Chonona i Leę – głównych bohaterów dramatu An-skiego. Są to kochankowie, którzy zostali sobie przeznaczeni jeszcze przed swoim narodzeniem. Ojcowie ich złożyli sobie nawzajem obietnicę, że jeśli jednemu urodzi się córka a drugiemu syn, to połączą oni ich węzłem małżeńskim. Niestety Nachman-ojciec Chonona utonął przed poznaniem swojego syna. Ojciec Lei – Sender, przedwcześnie owdowiały wychowywał swoją córkę, skupiając się głównie na pomnożeniu swojego dobytku. Z biegiem lat, obietnica dana przyjacielowi bledła w pamięci Sendera, przysłonięta okazją wydania córki za kogoś, kto pomnożyłby jego bogactwo. Jednak przeznaczenie połączyło Chonona i Lee. Od pierwszych chwil połączyła młodych wielka miłość. Sender był ślepy na uczucia córki i głuchy na pamięć danej obietnicy Nachmanowi. Zerwanie przyrzeczenia sprzed lat skończyło się przedwczesną śmiercią Chonona, rażonego nieziemską siłą na wieść o zaręczynach Lei z innym kandydatem. W dniu ślubu dziewczyny duch Chonona wstępuje w nią jako dybuk. Lea zostaje poddana egzorcyzmom, które mają ją uwolnić od złego ducha. Po długiej walce Dybuk zostaje ostatecznie przepędzony przed Rabina. Nazajutrz dziewczyna zostaje odnaleziona martwa. Obietnica złożona przed wielu laty wypełniła się, łącząc kochanków na zawsze poprzez śmierć, a chciwość Sendera zostaje ukarana stratą jedynej jego córki.

Paryż, kolekcja prywatna

Malarz, grafik, typograf oraz teoretyk i krytyk sztuki. Członek ugrupowania Blok, Syndicat de la Prasse Artistique Française oraz Association Internationale des Critiques d'Art (AICA). Studiował w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych (1904-1909), w Akademii Sztuk Pięknych w Antwerpii (1909-1910) oraz - w latach 1911-12 - w École des Beaux-Arts i École des Arts Décoratifs w Paryżu. W 1913 roku wrócił do Polski i rozpoczął trzyletnie studia w warszawskiej Szkole Rysunkowej pod kierunkiem Jana Kuzika. Rok 1921 stanowił przełom w twórczości Berlewiego: artysta zwrócił się wówczas w stronę konstruktywizmu i suprematyzmu. Przeniósł się do Berlina, gdzie zetknął się z kręgiem konstruktywistów- El Lissitzkiego, Theo van Doesburg, Ludwiga Miese van der Rohe, Laszlo Moholy-Nagy. Sformułował wówczas zasadę mechanofaktury, którą ogłosił w Polsce w 1924 roku. Był czołowym przedstawicielem awangardowej abstrakcji geometrycznej w Polsce. Ważniejsze dzieła z tego okresu to: Mechanofaktura biało-czerwono-czarna z 1924 z Muzeum Sztuki w Łodzi oraz Kompozycja mechanofakturowa znajdująca się w Muzeum Narodowym w Warszawie. W latach powojennych Berlewi uprawiał sztukę figuratywną. Do swoich nowatorskich eksperymentów z zakresu abstrakcji powrócił w latach 50. XX w.