Polswissart

„Tak, [tajemnica] jest wpisana [w obraz]. Można wiedzieć albo nie wiedzieć. Wiedza pomaga, ale też w jakimś sensie przeszkadza. Bo jeśli ktoś zna tylko alegorię, a nie wie, czym jest przeżycie, to zna tylko pojęcie. A tu trzeba przeżywać również warstwę emocjonalną. Na innych moich obrazach są przedstawione pojedyncze prawdy — można je odczytać lub nie. Jest warstwa anegdoty religioznawczej czy masońskiej i jeszcze elementy wynikające z poczucia humoru... Te obrazy mają tyle treści, ile potrafimy zobaczyć” – Zbigniew Makowski
(Wywiad Michała Jachuły ze Zbigniewem Makowskim, [w:] „Co po Cybisie?”, Jachuła M. [red.], Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa 2018, s. 151)

Zbigniew Makowski studiował na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych u Kazimierza Tomorowicza w latach 1950-1956. Po zakończeniu edukacji aktywnie uczestniczył w życiu artystycznym środowiska awangardy i brał udział w wystawach i wydarzeniach, które decydowały o obliczu polskiej sztuki lat 50. i 60., taki jak np. III Wystawa Sztuki Nowoczesnej w Warszawie (1959) oraz Plener Koszaliński – Osiecki (1963).

Pomimo bliskiego kontaktu z tworzącą się wtedy awangardą, malarz obrał inną drogę twórczą niż jego przyjaciele. Jego prace zachowały własny charakter nawiązujący do surrealizmu, z którym zetknął się podczas podróży do Paryża w 1962 roku. Poznał wtedy sztukę André Bretona oraz członków międzynarodowego ugrupowania Phases. Zainspirowany, zaczął tworzyć skomplikowane kompozycje, łączące luźne skojarzenia z symbolami, cyframi, literami i geometrycznymi formami. Nie można jednak jednoznacznie określić Makowskiego jako surrealistę. Nie liczyła się dla niego idea tego kierunku, a jedynie liryczność i poetyka prac. Artysta zafascynowany był nie tylko sztuką, ale również matematyką, kulturą europejską i azjatycką, poezją, filozofią, zjawiskami magicznymi i ezoteryką. Wszystkie te pasje miały odbicie w jego pracach i szczegółowo przemyślanych kompozycjach. Makowski ułożył własny arsenał symboli, którymi posługiwał się by twórczo komentować swoje życie wewnętrzne, myśli i nabywaną wiedzę. Malował przede wszystkim na papierze, choć czasem sięgał też po różne tkaniny – od surowego płótna po aksamit. Był szczególnie sprawny warsztatowo. Rysunek jego prac jest bardzo staranny, budujący iluzję przestrzeni.

Artysta otrzymał wiele wyróżnień, m.in. Nagrodę Krytyki Artystycznej im. Cypriana Kamila Norwida (1973) oraz Nagrodę im. Jana Cybisa (1992). W 2012 został laureatem XI Nagrody im. Kazimierza Ostrowskiego „za ponadczasową i uniwersalną malarską wizję rzeczywistości, za ukrytą w jego obrazach poezję, magię, metafizykę form i kolorów oraz za harmonijne połączenie intelektualnego i estetycznego wymiaru sztuki” – jak głosił werdykt Kapituły ZPAP. W 1991 roku praca Makowskiego „Mirabilitas secundum diversos modos exire potest a rebus” została podarowana przez rząd Rzeczpospolitej genewskiej siedzibie ONZ. Jego obrazy znajdują się w kolekcjach w Polsce i za granicą oraz były eksponowane na licznych wystawach indywidualnych i zbiorowych.