Polswissart

Wszelkie cechy oferowanego obrazu: delikatne i miękkie, niemal niewidoczne pociągnięcia pędzla, łagodne zestawienie barw przeciwstawny: ciepłych tonacji jasnej karnacji ciała modelki (róże) z zimnymi błękitami płaszcza, łagodny walor barw, temat – portret nieznanej z imienia dziewczyny, centralna, osiowa kompozycja, ujęcie postaci z lekkiego prawego en trois-quarts, a przede wszystkim niezwykle zmysłowy charakter przedstawienia nagiej kobiety, ranga artystyczna dzieła pozwalają przypisać obraz ręce wybitnego malarza, portrecisty Jana Chrzciciela Lampiego starszego. Cechy formalne i stylistyczne sytuują jego powstanie w czwartej ćwierci XVIII wieku, a nawet ostatniej dekadzie stulecia.
Oferowany portret przywodzi jednoznaczne skojarzenia ze znanym dziełem Petera Paula Rubensa (1577-1640) przedstawiającym drugą żonę malarza Helenę Fourment, namalowanym w 1638 roku.

Jak pisał Julius Held (1967) w poświęconym obrazowi eseju, Rubens stworzył portrait historié, w którym przedstawił swoją żonę pod postacią Wenus, czy raczej – nadał bogini miłości rysy Heleny.

Obraz ten zatytułowany „Het Pelsken” (Helena Fourment w futrzanym płaszczu) znajduje się do dziś w wiedeńskim Kunsthistorisches Museum, jedna z jego kopii zaś autorstwa Adama Brauna w galerii obrazów Stanisława Augusta Poniatowskiego w Łazienkach Królewskich. Jan Chrzciciel Lampi starszy najpewniej zetknął się z “Het Pelsken” w wiedeńskim muzeum. Obraz ten był jednym z chętniej powtarzanych w dobie baroku i później dzieł a punktem wyjścia dla wariantów tego przedstawienia był przede wszystkim zmysłowy charakter wizerunku nagiej, pociągającej swą urodą i wdziękiem dziewczyny. Znane są jeszcze przynajmniej trzy analogiczne do oferowanego portretu kompozycje – jeden z nich znajduje się w Muzeum Narodowym w Budapeszcie a jego autorstwo przypisywane jest Lampiemu Młodszemu. I choć mamy tu do czynienia z tą samą modelką i jej pozą, kompozycją, to jednak wyraźnie akcentowane sztywne fałdy draperii osłaniającej nagą kobietę, bardziej wyprostowana szyja, ostrzej zarysowane opaska na głowie oraz kosmyki włosów świadczą o wtórnym charakterze dzieła z Budapesztu, będącego zapewne kopią pierwowzoru, który – jak się wydaje – wyszedł spod ręki Lampiego Starszego.

Warszawa, kolekcja prywatna
Szwecja, kolekcja prywatna