Polswissart

W XIX w. i w pierwszych dekadach XX w. inteligencja miejska uciekać od miasta i szukać inspiracji w wiejskim zakopiańskim życiu. Widzieli wyższe wartości w obcowaniu z ubogimi góralami, podziwiali szlachetność ich postępowań i surowość natury, która definiowała ich życie. Zachwyceni przyjezdni nie chcieli stać się jednym z mieszkańców zakopanego i wieść trudne, ale moralne życie. Chcieli zadbać o badanie, systematyzowanie i popularyzowanie regionu. W 1873 roku powstało Towarzystwo Tatrzańskie, które miało wspierać przemysł górski oraz nadać rozgłos kulturze, naturze i lokalnym zasobom. Założycielami stowarzyszenie byli mieszkańcy Zakopanego: Tytus Chałbiński, ksiądz Józef Stolarczyk i Walery Eliasz Radzikowski. Dzięki ich zaangażowaniu już rok po powstaniu Towarzystwa Tatrzańskiego otworzono Szkołę Snycerską gdzie górale mogli nauczyć się pożytecznego rzemiosła. Po dwóch latach szkoła została przejęta przez władze austriackie. Została zmieniona nazwa na C.K. Szkołę Zawodową Przemysłu Drzewnego, oraz program nauczania. Początkowo sama nauka rzemiosła była priorytetem dla kadry nauczycielskiej. Jednak z czasem nacisk został stawiany bardziej na artystyczne wykształcenie absolwentów. W tym okresie dyrektorem szkoły był Karol Stryjeński. Stanisław Witkiewicz w ostatniej dekadzie XIX wieku optował za tym, aby styl zakopiański stał się charakterystyczny dla całego kraju. Styl zakopiański był doceniany w kraju (Salon Czesława Garlińskiego w Warszawie, 1924) i za granicą (Międzynarodowa Wystawa Sztuk Dekoracyjnych i Nowoczesnego Przemysłu, 1925). Sposób tworzenia, który charakteryzował absolwentów Szkoły Zawodowej Przemysłu Drzewnego stał się synonimem rzeźby zakopiańskiej i rozpoznawany był jako Polska Sztuka Dekoracyjna. Dumą sztuki Podhala jest rzeźba grubo ciosana, o formie dynamicznej i rytmicznej, pełna ducha natury.

Halnym wyrzeźbione [katalog wystawy], Zakopane 2016, s. 21