Polswissart

Sztuka realizuje się w każdym momencie rzeczywistości, każdy fakt, każda sekunda jest dla człowieka jedyna i nigdy niepowtarzalna. Dlatego zapisuję wydarzenia zwykłe i trywialne jak jedzenie, sen, kopulację, odpoczynek, wypowiadanie, itp. – Natalia LL
(Natalia LL, tekst z 1972 roku, „Heute Kunst” 9/1975, Dusseldorf)

Natalia LL – a właściwie Natalia Lach-Lachowicz – to legenda współczesnej historii sztuki i jedna z najważniejszych polskich artystek konceptualnych. Jest współtwórczynią międzynarodowego ruchu feministycznego i autorką słynnej „Sztuki konsumpcyjnej” (1972-1975). Urodziła się w 1937 roku w Żywcu. W 1963 obroniła dyplom na wrocławskiej PWSSP (obecnie Akademia Sztuk Pięknych), pod kierunkiem prof. Stanisława Dawskiego. W trakcie studiów odkryła zamiłowanie do fotografii, która umożliwiała „(…) zmianę zwykłej banalnej rzeczywistości w niepowtarzalne i tajemnicze zdarzenie, fenomen” – jak mawiała artystka (cyt. za: Sobota A. [oprac.] Natalia LL. Twórczość. Lata 60., nataliall.com). Rok po ukończeniu szkoły została członkinią Związku Polskich Artystów Fotografików. W latach 1970-1981 prowadziła wraz z Andrzejem Lachowiczem, Zbigniewem Dłubakiem i Antonim Dzieduszyckim galerię „PERMAFO”, która w znacznym stopniu przyczyniła się do rozwoju neoawangardy w Polsce. Od 1975 roku brała czynny udział w światowym ruchu feministycznym. Za swoje dokonania twórcze otrzymała Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2007) oraz Nagrodę im. Katarzyny Kobro (2013) – wyróżnienie wręczane artystom przez artystów.

Pierwsze prace fotograficzne Natalii LL przedstawiały głównie studia portretowe i zbliżenia twarzy. Pod koniec lat 60. artystka zainspirowana lekturą de Sade’a i Battaille’a wkroczyła w nurt „fotografii erotycznej”. Znużona panującymi w sztuce tendencjami, zaczęła poszukiwać nowych możliwości rozwinięcia obszarów wizualnych i mentalnych. Skupiła się wówczas na fotografowaniu fragmentów ciał. Po nawiązaniu kontaktów ze środowiskiem wrocławskiej neoawangardy, m.in. Jerzym Rosołowiczem i Jerzym Ludwińskim, styl artystki w latach 70. ukonstytuował się. „Jedyną dla mnie i sensowną metodą fotograficzną jest rejestracja a priori przyjętej koncepcji, pojęcia. Nie interesuje mnie fotografia estetyzująca, dlatego też zastosowałam termin fotografii intymnej, mający sens i w sferze kreacji i percepcji” – pisała (Natalia LL, Fotografia intymna [katalog wystawy], Galerii PERMAFO, Wrocław 1971). W tym okresie artystka stworzyła cykl fotografii i filmów wideo pt. „Sztuka konsumpcyjna” oraz „Sztuka postkonsumpcyjna”, przedstawiających portrety młodych kobiet dość ostentacyjnie konsumujących banany, parówki, słone paluszki czy kisiel. Codzienna, trywialna czynność, jaką jest jedzenie, w obiektywie Natali LL nagle zaskakiwała, rosnąc do rangi erotycznego aktu.

Na lata 80. i moment stanu wojennego przypada najbardziej ekspresyjna część twórczości artystki, zainspirowana mistykami chrześcijańskimi, problemem zła, a nawet satanizmu. Powstają wówczas malarsko-fotograficzne prace, takie jak „Trwoga paniczna – Raj utracony”, „Trójkąt magiczny” czy „Głowa mistyczna”. W latach 90. kontynuowała problematykę substancjalności zła i wątki autorefleksyjne. Jej wielowątkowa sztuka skupiona była głównie na problematyce tożsamości artystki i kobiety.