Polswissart

(...) to nie jest komfortowa sytuacja, haftować na firance. Opracowałam sobie kamuflaż „na damę”: elegancki płaszcz, apaszka, szpilki. Czekam na moment, jak osoby pójdą do toalety, do Warsu czy gdzieś, szybko haftuję na zagłówku i udaję, że to nie ja.

- Monika Drożyńska

Monika Drożyńska jest absolwentką i doktorantką Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, aktywistką i artystką sztuk wizualnych, której główną dziedziną jest ręczny haft na tkaninie. Przy jego pomocy zgłębia język, jego strukturę i funkcję, eksploruje możliwości i właściwości jakie daje.

Haft pojawił się w sztuce Drożyńskiej przy okazji projektu uszycia domu kultury. Gigantyczna spódnica miała być symbolicznym schronieniem dla likwidowanego przez władze Krakowa domu kultury. W czasie happeningu artystka czytając liczne napisy na okolicznych murach wpadła na pomysł przetransponowania ich na tkaninę przy pomocy haftu. Do dziś uliczne hasła stanowią dla niej źródło inspiracji: „Chcę ułożyć sobie życie", „Przestańcie przeżywać!" czy rozpaczliwe „Zimo, wypierdalaj!". „Napisy na murach są szczere. Bywają mądre, naiwne, banalne, ale to jedna z niewielu aktywności w przestrzeni miejskiej, która niczemu konkretnemu nie służy - nie chce niczego sprzedać" mówi Drożyńska. Prace znane jako „Aktywności zimowe" stały się następnie podstawą projektu „Haft miejski". Polegał on na ponownym wpisaniu haseł w uliczny kontekst przez wyświetlenie haftów na ekranach reklamowych w pięciu polskich miastach.

Drożyńska jest prekursorką w swojej dziedzinie wprowadzając tkaninę do przestrzeni publicznej. Prowadzi „haft edukacyjny” w środkach lokomocji, mający na celu upowszechnienie czytelnictwa. Jest inicjatorką powstania Kolektywu Złote Rączki, który prowadził „haft okupacyjny” – haftowanie transparentów podczas manifestacji. Prace artystki mają bardzo często wymowę polityczno-społeczną. Haftowanie łączy się dla niej z polityką, z którą wchodzi w dyskusje i otwarcie polemizuje ściągając na siebie niejednokrotnie krytykę czy wręcz cenzurę. Technikę haftu wprowadziła Drożyńska również do teatru, realizując wydarzenie „Flaga nr 5". Spektakl stał się warsztatem hafciarskim. Realizacja ta była zwycięskim projektem (jednym z dwóch, wybranych spośród 156) II edycji programu "Placówka", zorganizowanego przez Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie.

Na ostatniej wystawie zorganizowanej przez Muzeum Sztuki Współczesnej we Wrocławiu, zatytułowanej „Uwaga! Zły pies” (kwiecień – czerwiec 2022), artystka pokazała prace z serii „Obrusy”, którą rozwija od 2019 r. Jak sama mówi: „Obrus służy do celebracji życia we wspólnocie i w relacjach. Nakrywam obrusem stół, gdy chcę uczcić dzień́. Nakrywam obrusem stół, gdy będę̨ kogoś gościć. Siadamy do stołu. Obrus nas łączy. Trzymamy na nim dłonie, ręce, jedzenie, napoje”.

Prace zostały wykonane w technice haftu ręcznego na tkaninie. Każda jest „esejem” napisanym z użyciem słów, znaków i obrazków. Drożyńska używa w tym celu alfabetów: gruzińskiego, hebrajskiego czy cyrylicy, alfabetu Morse’a i alfabetu Braille’a, miesza ze sobą zapisy w różnych językach: polskim, ukraińskim, niemieckim, angielskim czy afrikaans, stosuje ikonografię zaczerpniętą z języka migowego, znaków drogowych i ewakuacyjnych, ikonografię ustrojów politycznych, logotypów korporacji i ruchów społecznych, odnosi się do symboliki tatuażu więziennego czy graficznych interpretacji konstelacji gwiezdnych. Hafty te podejmują odwieczny temat migracji, ich przyczyn, stanowiąc zarazem osobisty komentarz Drożyńskiej do najbardziej aktualnych problemów społecznych.

Drożyńska brała udział w wielu wystawach w Polsce i za granicą. Współpracuje z Galerią Biuro Wystaw/Fundacją Polskiej Sztuki Nowoczesnej. Współpracowała z Zachętą Narodową Galeria Sztuki, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, Muzeum Współczesnym we Wrocławiu, Mumok w Wiedniu, Ludwig Muzeum w Budapeszcie, Bozar w Brukseli, Sotheby's. Tel Aviv. Prace w kolekcji Bunkra Sztuki, Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Sztuki Współczesnej Mocak w Krakowie, Muzeum Narodowego w Kijowie, Lentos w Austrii.