Polswissart

Wyeliminowałem używane dotychczas tradycyjne narzędzia pracy, po prostu lałem farbę bezpośrednio na płaszczyznę płótna, zamiast pędzli używałem papieru, szmat, żyletek i palców. Liczyłem na przypadek.

– Alfred Lenica (Makowiecki W., Alfred Lenica 1899-1977, Galeria Miejska Arsenał , Poznań 2002, s. 13)

Alfred Lenica to jeden z najważniejszych artystów polskiej awangardy XX wieku, z wykształcenia profesjonalny skrzypek, który – jak wielu wybitnych współczesnych twórców – malarstwo studiował poza kanonem akademickim. Pisał: „muzyka ułatwiła mi poznanie barwy i dźwięku” (Gawrońska-Oramus B., Alfred Lenica, wyd. BOSZ, Olszanica 2016, s. 4). W latach przedwojennych jego warsztat malarski koncentrował się na tematach pejzażu, portretu i martwej natury. W okresie powojennym rozpoczął proces poszukiwania i kształtowania swojego indywidualnego stylu.

Decydujący wpływ na kształt tych poszukiwań miało wysiedlenie Lenicy razem z rodziną z Poznania do Krakowa, gdzie artysta wszedł w krąg młodych twórców związanych z Tadeuszem Kantorem. Spotkanie z nimi okazało się bardzo inspirujące – Lenica podjął wówczas szereg eksperymentów w obrębie malarstwa abstrakcyjnego. Owe poszukiwania zostały zakłócone przez krótki okres socrealistyczny. Jednak już w drugiej połowie lat 50. Lenica powrócił do swoich prekursorskich działań w kręgu sztuki informel. Posługiwał się coraz częściej techniką drippingu. To w połączeniu z odczuciem sztuki surrealizmu pozwoliło mu około 1958 roku opracować charakterystyczny styl, bazujący na wirujących, barwnych plamach, czasem obwiedzionych konturem, które dynamicznie wypełniają pola obrazów. Malowane farbą olejną, swobodnie rozmieszczone barwne formy pokrywała sieć cienkich linii wykonanych płynącym lakierem. „(…) z malarstwem taszyzmu łączył Lenicę zawsze obecny w jego malarstwie moment akceptowanego, a nawet programowanego przypadku, z malarstwem gestu – ‘grafologiczny’ ślad ruchu dłoni prowadzącej narzędzie po powierzchni płótna. Z surrealizmem – spontaniczny, automatyczny zapis stanów psychicznych (…) i ten związek wydaje się podstawowy. Gdy tamte bowiem dotykają tylko metody i techniki działania – ten określa postawę twórcy” (Kowalska B., Katalog wystawy Lenicy w Galerii 72).

W obrazach Lenicy niejednokrotnie odczuwa się w nawiązanie do form naturalnych, przez co jego malarstwo często nazywano malarstwem biologicznym. Artysta wykonywał je w sposób podobny do tworzenia surrealistycznej dekalkomanii, a z czasem przekształcił go we własną technikę, która stała się jego znakiem rozpoznawczym. Najwcześniejsze prace z tego nurtu zaprezentowane na pierwszej indywidualnej wystawie malarza w warszawskiej Zachęcie w 1958 roku, uczyniły z Lenicy ikonę polskiego malarstwa taszystowskiego.

Od 1922 roku Studiował ekonomie polityczną na uniwersytecie poznańskim, następnie od 1923 roku uczył się tam w konserwatorium muzycznym. Rysunku i malarstwa zaczął uczyć się prywatnie. Początkowo w latach 30tych malował obrazy fi guratywne, których forma wskazuje na fascynację kubizmem, nieco później pojawiają się u niego wpływy surrealizmu spotęgowane w okresie okupacji spędzonym w Krakowie. W 1947 roku wrócił do Poznania gdzie był współzałożycielem grupy 4F+R (farba, forma, fantastyka, faktura + realizm). To Alfred Lenica stworzył pierwszy w Polskiej sztuce obraz taszystowski Farby w ruchu, 1949. Zrobił to całkowicie niezależnie podczas gdy za oceanem te same ścieżki przecierał Jackson Pollock, ubiegając o kilka lat Tadeusza Kantora. Poszukiwania te niestety przerwał w okresie socrealizmu, kiedy to tworzył w nurcie oficjalnej sztuki, działał m.in. w zarządzie poznańskiego ZPAPu. Z końcem lat 50 przeniósł się do Warszawy gdzie działał w lokalnym oddziale. Od lat 40 współpracował z Grupą Krakowską której członkiem został w 1965 roku. W drugiej połowie lat50tych ponownie zafascynowany powrócił do swoich prekursorskich poszukiwań w obrębie sztuki informiel. Posługiwał się czasem techniką drippingu. To w połączeniu z odczuciem sztuki surrealizmu pozwoliło mu około 1958 roku opracować charakterystyczny styl, bazujący na wirujących, barwnych plamach, czasem obwiedzionych konturem, które dynamicznie wypełniają pola obrazów. Niejednokrotnie odczuwa się w nich nawiązanie do form naturalnych przez co malarstwo Lenicy często nazywano malarstwem biologicznym. Wykonywał je w sposób podobny do tworzenia surrealistycznej dekalkomanii a z czasem przekształcił go we własną technikę, która stała się znakiem rozpoznawczym Lenicy do końca jego życia.