Polswissart

Moja plastyka jest propozycją alternatywną. Nie musi się widzowi podobać. Traktuję ją jako służbę
społeczną, a satysfakcję czerpię z polemik, żarliwych dyskusji, jakie wywołują. (…) Bo tu chodzi o ruch
wyobraźni, o ścieranie się poglądów – sam eksponat nie musi być arcydziełem – wystarczy, że jest
skuteczną płaszczyzną do ćwiczenia naszej wspólnoty wyobraźni.

– Władysław Hasior (Myśli o sztuce, Nowy Sącz 1986, ss. 6-7)

Jeszcze w połowie lat 60. Hasior wymyślił nowy gatunek artystyczny – sztandary. Pomysł wziął się z kościelnego feretronu z jednej strony, a z drugiej – ze sztandaru wojennego. Artysta zwykł był też mawiać, że jego sztandary mają zawstydzać te uroczyste, z wyhaftowanymi hasłami i obietnicami, których realizacja zazwyczaj pozostawała w strefie pobożnych życzeń.

Sztandary Hasiora mają formę pionowej tkaniny o długości od półtora do ponad czterech metrów i szerokości przeciętnie około jednego metra. Górna część, zazwyczaj w formie zbliżonego do kwadratu obrazu, przedstawia „temat” sztandaru, dolna – to luźno zwisająca często w kilku warstwach tkanina, ozdobiona pasmanterią – wstążkami, koralikami, frędzlami. Typowym tematem jest symboliczny portret postaci: Jasnej Pani, Anioła Stróża, Anioła Zbuntowanego, Strażnika, Świętego Łotra, Księgowej, Noblisty Laureata, Przewodnika, Błękitnego Anioła itd. Czasem sztandary poświęcone są motywom bardziej abstrakcyjnym: Sztandar Polski, Sztandar Pracy, Sztandar Ofiarny, Sztandar Robaczywy, Sztandar Antykryzysowy, Błękitnej Nadziei, Czarnego Blasku, Ekstazy itd. Wzniosłość miesza się tu z prozaiczną codziennością, patos z kpiną.

Do wykonania swych prac artysta sięga po przeróżne techniki. Najprostsza to aplikacja –  wycięte z różnych materiałów formy naszyte zostały na tkaninę stanowiącą podłoże, a następnie ozdobione guzikami, fantazyjną pasmanterią, frędzelkami, pomponikami czy koralikami. Ważne jest zróżnicowanie materii – aksamitu, połyskliwego pluszu, prążkowanego sztruksu, gładkiego atłasu, matowego adamaszku, miękkiej flaneli, śliskiego jedwabiu lub też zwiewnego, przezroczystego szyfonu.

Nierzadko Hasior wklejał do sztandarów twarze z plakatów (np. malarza Tadeusza Brzozowskiego, piosenkarki Ewy Demarczyk) czy reprodukcji obrazów (np. Matki Boskiej Częstochowskiej, Madonny z Krużlowej). Niekiedy używał masek z papier-maché, cząstek zwierzęcych i drewnianych głów. Uzupełniał ponadto prace drewnianymi, malowanymi ptaszkami, konikami, lusterkami oraz plastikowymi kwiatami. Często element centralny sztandaru ustawiony jest na drewnianej, prostokątnej lub półkolistej półeczce, oklejonej ozdobną taśmą z frędzelkami lub pomponikami.

Sztandary Hasiora miały przeznaczenie dwojakie – by wisieć spokojnie we wnętrzu muzeum czy galerii albo też uczestniczyć w procesji czy pochodzie. Artysta zorganizował kilka takich wydarzeń z udziałem swoich sztandarów np. w Zakopanem oraz z okazji dorocznego Święta Kwitnącej Jabłoni w Łącku nad Dunajcem (1973). Sztandary nieśli strażacy w odświętnych mundurach. Strażacki mundur przywdział też sam artysta. W 1979 roku Hasior zorganizował w Drawsku Pomorskim efemeryczną akcję „Płonące sztandary”,z użyciem ognia. Specjalnym wykorzystaniem motywu sztandaru była też kompozycja plenerowa „Żarliwe Sztandary”, zaprojektowana przez Hasiora w 1992 roku na święto 700-lecia Nowego Sącza. Znacznie uproszczone formy – pionowe, prostokątne tkaniny z naszytymi emblematami przypominającymi znaki heraldyczne, zostały zawieszone na wysokich kijach i zaopatrzone u góry w rynienki wypełnione płynnym paliwem, które zapłonęło w kulminacyjnym momencie uroczystości. Poza tym szczególnym przypadkiem, forma sztandarów pozostała w zasadzie nie zmieniona przez cały okres życia artysty, inna była tylko ich tematyka i tworzywo. Sztandary Hasiora odzwierciedlały zmieniające się czasy, tkaniny naturalne coraz częściej artysta zastępował sztucznymi.

Desa Unicum, aukcja 28.05.2015, poz. 51
Rempex, aukcja 08.03.2006, poz. 243

Naukę rozpoczął w 1947 roku w Państwowym Liceum Technik Plastycznych w Zakopanym, pod kierunkiem profesora Antoniego Kenara aby następnie w latach 1952-1958 studiować na warszawskiej ASP pod kierunkiem profesora Mariana Wnuka. W czasie pobytu we Francji w latach 50tych studiował w paryskiej pracowni rzeźbiarza Ossipa Zadkine'a. Od 1957 roku wystawiał indywidualnie oraz brał udział w wystawach zbiorowych w kraju i za granicą, m.in. w: Paryżu, Rzymie, Sztokholmie, Oslo, Wiedniu, Wenecji, Brukseli. Twórczość Hasiora z jednej strony nawiązuje do surrealizmu, rzeźby abstrakcyjnej, nowego realizmu, z drugiej zaś odnosi się do rzemiosła ludowego. Wielokrotnie w swych kompozycjach artysta wykorzystywał przedmioty codzienne. Uznawany jest za prekursora sztuki polskiego asamblażu. Artysta uważał, że nie zawsze da się przedstawić niektóre problemy, tematy przy pomocy jednego konkretnego materiału – stąd konieczność szukania alternatywnych rozwiązań. Wybór materiałów też nie był dziełem przypadku – każdy element asamblażu miał swoje znaczenie. Używam materiałów, które coś znaczą. Każdy przedmiot ma swój sens, a złożone dają aforyzm. Aforyzm jest bardzo podobny do prawdy, ale nie jest samą prawdą. Działalność artystyczną uważam za prowokację: intelektualną, twórczą – mówił Hasior (cyt. za: Magiczny Świat Władysława Hasiora, katalog wystawy w MDK, Mińsk Mazowiecki, 2013). Kompozycje Hasiora nie tylko były nośnikiem ironii i drwiny ze współczesnych artyście realiów. Niosły też zawsze jakąś treść odwołując się do symboliki i mitologii.

Prace Władysława Hasiora znajdują się w muzeach krajowych w Krakowie, Warszawie, Łodzi, Poznaniu, Szczecinie, Wrocławiu, Bydgoszczy, Lublinie, Nowym Sączu, Zakopanem oraz w muzeach zagranicznych: w Helsinkach, Paryżu, Sztokholmie, Oslo, Sao Paulo, Rzymie, Mediolanie, Edynburgu, Bochun, Duisburgu, Amsterdamie, a także w bardzo licznych zbiorach prywatnych.

Wkroczył do sztuki w sposób powszechnie zwracający uwagę, stając się artystą „kultowym” dla pokolenia lat 60. i 70. Jego twórczość szokowała i zachwycała, wzbudzała skrajne emocje i oceny, swoją kontrowersyjną postawą zmuszał do stawiania pytań o istotę sztuki, swobodę wyboru języka artystycznego. Jako jeden z niewielu artystów tamtych czasów zyskał popularność bliską tej, jaką miewają gwiazdy ekranu czy estrady. – Ewa Gorządek o Władysławie Hasiorze