Polswissart

„Gottlieb czerpie motywy swych dzieł z codziennego życia. (...) Tematy, jakimi nie pogardziłby Emil Zola. Ujęcie owych współczesnych, demokratycznych wręcz tematów przeniknięte jest jednak poezją związaną z duchem łacińskim. Artysta wzniósł się ponad sam temat pracy, który podporządkowany został jego wizji twórczej i inspiracjom” – Waldemar George
(cyt. za: Tanikowski A., Wizerunki człowieczeństwa, rytuały powszedniości. Leopold Gottlieb i jego dzieło, wyd. Universitas, 2011, s. 19)

Rozwijająca się przez ponad trzy dekady sztuka Leopolda Gottlieba z biegiem lat i pod wpływem nowych doświadczeń w naturalny sposób ewoluowała. Początkowe zainteresowanie portretem, w latach 20. ustąpiło na rzecz przedstawień ukazujących prozaiczną codzienność ludzką. Artysta skupił się na tworzeniu rozbudowanych, często wielofigurowych scen pracy czy posiłków przy stole: „Epoka, czas – tu nie istnieje. Ci wszyscy rybacy, piekarze, kwiaciarki, kobiety, przebierające ryby czy przyrządzające jakieś potrawy czy napoje, są to ludzie wieczni: nie wczorajsi, nie dzisiejsi. Zdają się nie pracować, ale spełniać w skupieniu i radości jakieś odwieczne obrzędy. A owi często zgromadzeni dokoła stołu ubodzy biesiadnicy przypominają do złudzenia surowy wieczernik ewangeliczny” (Teslar J., O Twórczości Malarskiej Leopolda Gottlieba „Pion” 1935, nr 27 [92], s. 6). Wcześniejszą młodopolską stylistykę malarz zastąpił syntetycznym, lekko kubizującym ujęciem i czasem niemal karykaturalną deformacją modeli. W 1927 roku dodatkowo radykalnie zawęził swoją paletę barwną do kilku podstawowych tonów – błękitów, różów i brązów, dopełnianych akcentami bieli.

Prezentowany obraz „W łaźni” należy do dojrzałej, „białej” fazy zamykającej twórczość artysty. Praca przedstawia grupę postaci zakomponowaną wokół długiego stołu. Szkicowo potraktowane sylwetki są obłe i ekspresyjnie przestylizowane, a ukazane twarze mają jedynie umownie zaznaczone rysy. Ich rozmyty, miękki kontur i syntetyczna, lekko kubizująca forma sprawiają, że wydają się mocno odrealnione. Postacie wynurzają się z białego tła, majacząc niczym zjawy. Subtelna paleta barwna opiera się na jasnych, pastelowych tonach, ożywionych intensywnymi akcentami czerwieni, brązu i zieleni. Zastosowana niemal monochromatyczna kolorystyka wraz z rytmicznych układem prostych form dodają dziełu dekoracyjności. Rozświetlona, pełna harmonii praca odznacza się nastrojowością i aurą mistycyzmu.

Warszawa, kolekcja prywatna
Polswiss Art, aukcja 06.10.2015, poz. 30

Leopold Gottlieb był artystą związanym z kręgiem École de Paris. Polski malarz o żydowskich korzeniach z powodzeniem łączył w swojej twórczości tradycje judaistyczne i chrześcijańskie mając znaczący wpływ na kształt paryskiego środowiska artystycznego początku XX wieku Gottlieb urodził się w Drohobyczu w Galicji jako syn właściciela rafinerii nafty. Podążając śladem starszych braci, zwłaszcza Maurycego, podjął studia artystyczne w Krakowie, m.in. u Jacka Malczewskiego a następnie u Teodora Axentowicza. Początkowy etap twórczości artysty wiązał się z fascynacją realizmem i symbolizmem wyniesionymi z pracowni krakowskich mistrzów. Nie brak w nich jednak od początku charakterystycznej dla Gottlieba ekspresji wyrażającej się groteskowym przerysowaniem i deformacjami postaci. W pierwszych latach XX wieku młody artysta studiował kolejno w Monachium i Paryżu. Pozostawał w ścisłym kontakcie ze środowiskiem artystycznym Krakowa gdzie w 1905 roku zawiązał Grupę Pięciu skupiającą artystów – symbolistów. Od 1929 roku należał do grupy Rytm. Przez cały okres swojej twórczości brał udział w licznych wystawach, m.in. w paryskich Salonach. Pod koniec życia malarstwo Gottlieba charakteryzowało się jasną cieplejszą tonacją. Postaci malowane były na neutralnym tle, artysta chętnie posługiwał się perłowym odcieniem pastelowych barw przez co sylwetki oddawanych postaci wydawały się niczym zjawy.