Polswissart

W 1957 roku odbyła się pierwsza indywidualna wystawa Tadeusza Dominika w warszawskiej Zachęcie. Dla malarza wydarzenie to stanowiło swoistą cezurę, podsumowanie pierwszego etapu działalności artystycznej i zapowiedzią nowych poszukiwań. Oprócz grafik, kolaży, monotypii i tkanin pokazał bowiem najnowsze obrazy abstrakcyjne.

Wykształcony w pracowni wielkiego kolorysty, prof. Jana Cybisa, Dominik od początku podkreślał jak wiele zawdzięczał swojemu mentorowi. Niewiele lat musiało minąć od wspomnianej wystawy, jak uczeń Cybisa został okrzyknięty przez krytyków jednym z najlepszych kolorystów młodego pokolenia. Zbigniew Herbert pisał, że Dominikowi udało się „z tradycji, którą pochopni krytycy przedwcześnie grzebali, uczynić narzędzie malarstwa bardzo własnego i współczesnego. W jego interpretacji formuła koloryzmu stała się zadziwiająco szeroka, pojemna i sprawna” (Tadeusz Dominik, [w:] Dominik [katalog wystawy], wyd. Galeria ZPAP, Warszawa 1963). Ale artysta zaczerpnął od swojego mistrza więcej, a mianowicie postawę artystyczną, przy której trwać będzie niezmiennie do końca. Była to postawa – jak określał Dominik – polegająca na zdrowym rozsądku, „na wewnętrznej czujności, aby nie dać się omamić żadnym efektownym kierunkom, żadnym hokus-pokus formalnym (…). Cnoty kardynalne artysty – to odwaga i rzetelność” (cyt. za: Jachuła M., Jurkiewicz M. [red.], Co po Cybisie?, wyd. Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa 2018, s. 27).

W czasie dzielącym pierwszą wystawę w Zachęcie od powstania oferowanego obrazu „Wyspy” (1967), kariera Dominika nabrała tempa. Był to etap licznych wyjazdów za granicę. Na przełomie 1958 i 1959 roku artysta przebywał na stypendium w Paryżu, które uwieńczone zostało wystawą indywidualną w Galerii Lambert. Rok później przebywał w Londynie, a następnie w grudniu 1961 roku rozpoczął kilkumiesięczny pobyt w USA, w ramach stypendium Fundacji Forda. W Stanach Zjednoczonych odbyły się wówczas dwie wystawy indywidualne Dominika – w Chicago (1961) i Nowym Jorku (1962), po której to jeden z obrazów zakupiło do swojej kolekcji MoMA. Malarz podkreślał, że podróże, zwłaszcza zaś zetknięcie z egzotyczną naturą, stanowiły dla jego twórczości silny bodziec, były ważnym źródłem inspiracji.

Po powrocie do Warszawy zamknął się w swojej pracowni, gdzie zapamiętane widoki i wrażenia znalazły miejsce na płótnach z drugiej połowy lat 60. Większość z nich pokazana została na wystawie w Zachęcie w 1969 roku. Był wśród nich prezentowany obraz „Wyspy”, charakteryzujący się ekspresją i spontanicznością, a przy tym ogromną syntezą zbliżającą kompozycję do sztuki abstrakcyjnej. Widok z lotu ptaka na archipelag wysp sprowadzony został do linii i barwy. Ciemne tło uwypukla formę i wibrujący kolor. Paleta artysty składała się z intensywnych barw. Jego wirtuozja malarska polegała na mistrzowskim zestawianiu ich ze sobą. Czy kolorowe wyspy stanowią reminiscencję rejsu statkiem handlowym do Afryki Zachodniej? Najprawdopodobniej tak. Dla nas patrzących na ten obraz z perspektywy całokształtu twórczości Dominika, są przede wszystkim wspaniałym przykładem współczesnego koloryzmu i dowodem na umiejętność z jaką artysta połączył tradycje swoich poprzedników z odważnym krokiem w stronę sztuki nowoczesnej.

Bydgoszcz, kolekcja prywatna
Warszawa, kolekcja prywatna

Warszawa, CBWA Zachęta, Tadeusz Dominik. Malarstwo, 10 stycznia - 02 lutego 1969.

Pochodził z ubogiej rodziny mieszkającej w Szymanowie. Pomimo niesprzyjających warunków materialnych, malował od dziecka. W latach 1946-51 studiował malarstwo w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, gdzie uzyskał w 1953 roku dyplom w pracowni prof. Jana Cybisa. Po ukończeniu studiów rozpoczął pracę asystenta  w pracowni prof. Wacława Waśkowskiego na wydziale Grafiki. Był stypendystą Rządu Francuskiego (1958-1959) i Ford Foundation (1961-1962). Konsekwentnie rozwijał swoją karierę naukową uzyskując w 1988r. tytuł  profesora zwyczajnego. Dwukrotnie był dziekanem Wydziału Malarstwa warszawskiej ASP. W 1990 roku odszedł na emeryturę. Początkowo tworzył grafiki, czarno-białe drzeworyty zyskujące wielkie uznanie. Później malarstwo stało się jego główną formą wypowiedzi. Początkowo figuratywne, już w latach 50tych zaczęło ulegać mocny uproszczeniom i syntezie, wręcz do podświadomie czytanych znaków a prymat w kompozycji zyskiwał coraz silniej kolor. Od swojego nauczyciela, wielkiego kapisty – Cybisa, przejął myśl, że malarstwo nie ma za zadania powielać natury wiernie jak fotografia a jedynie ją sugerować kształtem barw przekazując subiektywne odczucie a nie fakty i czyniąc z obrazu autonomiczne dzieło oderwane od pierwowzoru.

Dominik debiutował w 1951 na VII Wystawie Plastyki w Radomiu. Jego pierwsza wystawa indywidualna odbyła się w Zachęcie w 1957. Za granicą zadebiutował pokazem prac (cykl drzeworytów  pt. „Macierzyństwo”) na XXVIII Biennale w Wenecji w 1956. Jego prace znajdują się w zbiorach Muzeów Narodowych: w Warszawie, Krakowie, Poznaniu, Wrocławiu, Szczecinie, a także w Museum of Modern Art w Nowym Jorku, Museo de Bellas Artes w Caracas, Galerii Albertina w Wiedniu, Stedelijk Museum w Amsterdamie. Jego prace znajdują się w wielu muzeach i kolekcjach, m. in. w Muzeum Narodowym w Warszawie, Krakowie i Poznaniu, w Museum of Modern Art w Nowym Jorku, Museo de Bellas Artes w Caracas, Stedelijk Museum w Amsterdamie.