14.05.2022
Wojciech Fangor w Institute of Contemporary Arts w Waszyngtonie.
Pierwszy wyjazd Wojciecha Fangora do Ameryki nie od razu związany był z myślą o emigracji. Zanim artysta na dłużej osiadł w USA zdążył już zasłynąć w Waszyngtonie i Nowym Jorku jako jeden z najciekawszych twórców zza żelaznej kurtyny.
Institute of Contemporary Arts (ICA, Instytut Sztuk Współczesnych) w Waszyngtonie była organizacją artystyczną i edukacyjną założoną przez poetę Roberta Richmana (1915-1987) w 1946 roku w celu wprowadzenia sztuki i kultury do stolicy kraju. W tamtym czasie Waszyngton uchodził w Ameryce za kulturalny zaścianek. Za sprawą ICA, a zwłaszcza prężnie działającego Richmana, Waszyngton prędko stał się ośrodkiem skupiającym pisarzy, artystów i intelektualistów z całej Ameryki jak również spoza jej granic. Głównym zadaniem instytucji, której pierwsza siedziba mieściła się w historycznej Corcoran Gallery of Art, była wymiana kulturalna. Podczas 15 lat swego istnienia ICA gościł blisko 150 wybitych światowych twórców, kładąc szczególny nacisk na artystów i intelektualistów zza żelaznej kurtyny. Jako profesorowie wizytujący i wykładowcy, prowadzili oni wykłady i dyskusje nie tylko w Waszyngtonie, ale także w całym kraju. Tym samym działalność ICA wpisywała się, w dziedzinie kultury i sztuki, w trwającą wówczas na dobre zimną wojnę z ZSRR.
Wśród szerokich zainteresowań Roberta Richmana szczególne miejsce zajmowało malarstwo. Założona przez niego instytucja, przy wsparciu waszyngtońskich galerii i muzeów, fundowała stypendia obiecującym artystom i organizowała wystawy. Sam Richman był autorem publikacji „American Paintings: A selection of Forty Painters” wydanej w 1964 roku. Z Wojciechem Fangorem i jego malarstwem musiał zetknąć się już w 1961 roku, kiedy w waszyngtońskiej Gres Gallery otwarto wystawę współczesnej rzeźby i malarstwa. Parę miesięcy później, jesienią, obrazy Fangora można było oglądać na wystawie „15 Polish Painters” w MoMA w Nowym Jorku. Zaproszenie na stypendium do Institute of Contemporary Arts przyszło do polskiego artysty wraz z początkiem1962 roku. W marcu Fangor był już w Waszyngtonie. Po latach wspominał to następująco: „Dostałem zaproszenie z Institute of Contemporary Arts w Waszyngtonie na czteromiesięczny objazd uniwersytetów i szkół artystycznych we wschodnich i południowych stanach. To była wielka przygoda. Pierwszy raz znalazłem się w kraju, który znałem trochę z literatury, trochę z filmów i ze zjadliwej propagandy komunistycznej (…). Miałem wystawę w Galerii Instytutu, kilka kurtuazyjnych zakupów”. Niektóre z obrazów pokazywanych na wzmiankowanej przez artystę wystawie w kwietniu 1962 roku w Waszyngtonie zakupił do swojej kolekcji Robert Richman. ICA zakończyło swoją działalność w 1967 roku. W ciągu dwóch dekad swojego istnienia instytucja ta w znacznej mierze przyczyniła się do upowszechnienia dorobku twórczego artystów Europy środkowo-wschodniej. Zaoferowane stypendium pozwoliło Wojciechowi Fangorowi na swobodne funkcjonowanie, a co najważniejsze otworzyło przed nim amerykańską perspektywę. Cztery lata po wystawie w ICA, znany już w USA artysta zawitał ponownie na wschodnim wybrzeżu, tym razem już na stałe.
