Polswissart

Obraz ten to przykład pejzażu manierystycznego w najwyższym stopniu reprezentatywny dla typu wypracowanego w tzw. „frankentalskiej szkole pejzażu”, bardzo rzadki na polskim rynku sztuki. - Hanna Benesz (z ekspertyzy do obrazu z 2015 roku)

Prezentowany XVII-wieczny obraz od niemal stu lat znajduje się w polskich zbiorach rodzinnych, najpierw znajdował się na północy Francji a potem został przywieziony do Polski. Po wojnie obraz przeszedł konserwacje zabezpieczającą. Współcześnie, ekspertyzę do dzieła przygotowała Hanna Benesz, przypisując je naśladowcy z kręgu Gillisa (II) van Coninxloo i datując na okres powstania już po śmierci mistrza, około 1625 roku.

"Owe dekoracyjne kompozycje miały charakter konstrukcyjny, stanowiły zestawienie poszczególnych, atrakcyjnych motywów wziętych z natury, lecz podporządkowanych przede wszystkim regułom malowniczości i dekoracyjności. Ten typ pejzażu zazwyczaj ukazywał z jednej strony z bliska ujętą platformę pierwszego planu ze sceną figuralną, przy bocznej krawędzi kompozycji ograniczoną kulisą wielkich drzew, podczas gdy po drugiej otwierał się widok na rozległą panoramę niezwykle urozmaiconych dalszych planów, które niczym dekoracyjne fale rozwijały się aż po wysoki horyzont. Owe dalekie plany wypełnione były mnóstwem malowniczych szczegółów. Tak skomplikowane krajobrazy w rezultacie prezentowały odległe od rzeczywistości, nowe, fantastyczne wizje, podporządkowane idei »poprawiania« niedoskonałej natury. (…) Wszystkie te cechy obserwujemy w analizowanym obrazie. Motyw drogi zaludnionej przechodniami, prowadzącej z lasu do miasteczka ukazanego poniżej, a dalej kontynuujący się aż po horyzont wstęgą rzeki, ma odniesienie do ideowej wymowy takich krajobrazów jako symbol przestrzeni życiowej pielgrzymki – peregrinatio vitae – do kresu życia i ostatecznemu celowi, jakim było osiągnięcie – civitas Dei. Był to motyw augustiański wywodzący się ze słów św. Pawła o ludziach jako pielgrzymach na ziemi. (…) Poza ściśle określoną zasadą kompozycji niezwykle typowy (…), jest wirtuozerski sposób malowania listowia, układającego się w charakterystyczne pióropusze. Poszczególne liście kształtowane blikami jasnej farby na ciemniejszym tle skontrastowane są z ciemniejszym listowiem pozostającym w strefie cienia. Natomiast inaczej malowane są tu pnie drzew: raczej długimi i gładkimi pociągnięciami pędzla niż lekkimi miękkimi dotknięciami, które wydobywają fakturę kory (…)." – pisała o obrazie Hanna Benesz (z ekspertyzy do obrazu z 2015 roku).

Polska, kolekcja prywatna
(do 1939) Francja, Rouvroy, polska kolekcja prywatna