Polswissart

W 1954 roku w domu i na rysunkach pojawiło się niemowlę. Studia małego dziecka i matki z dzieckiem posłużyły Wróblewskiemu do namalowania kilku obrazów olejnych („Młoda matka z dzieckiem”, „Matka”, „Matki” 1955). (…) Ciekawość i czułość nie przeszkodziły w ostrości obserwacji, zapisywanych jak zawsze u Wróblewskiego, bez sentymentalizmu.
(Kasprzak-Stamm K., Andrzeja Wróblewskiego prace na papierach, [w:] Gwasze, akwarela, rysunki Andrzeja Wróblewskiego. Inedita, Wrońska A. [red.], wyd. Galeria in Spe, Warszawa 2002, s. 15)

Oferowany praca należy do grupy rysunków, szkiców i gwaszy, które stanowiły istotną część twórczości Andrzeja Wróblewskiego. Spod jego ręki wyszły zarówno pojedyncze rysunkowe studia postaci, jak i liczne wprawki i projekty kompozycji, które stanowiły przygotowanie do obrazów olejnych. Do takiej kategorii należy prezentowany obiekt – dwustronna praca zawierająca szkic do obrazu „Młoda matka z dzieckiem”, na której odwrociu widnieje szkic do „Matki, Antyfaszystki, Macierzyństwo”.

Pierwszy szkic przedstawia siedzącą, młodą kobietę z maleńkim dzieckiem na rękach, którą odnajdujemy w obrazie „Młoda matka z dzieckiem” z kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie. W olejnej kompozycji Wróblewski wprowadził zmianę w przedstawieniu postaci matki, ujmując ją w pozycji stojącej. Mimo to, bez wątpliwości zauważamy w obrazie tę samą modelkę, którą widzimy w oferowanym rysunku. Gest trzymania dziecka przy piersi, jak również fryzura i ubiór kobiety, są identyczne w obydwu pracach. Łączy je ponadto jednakowa uczuciowość i delikatność wyrażonej sceny.

Na odwrociu opisanej wyżej pracy znajdujemy studium siedzącej, dojrzałej kobiety, u której stóp znajduje się małe dziecko. Kobieta swym ciałem i wzrokiem zwrócona jest ku małej, siedzącej na ziemi postaci. Scenę bez trudu rozpoznać można w obrazie olejnym Wróblewskiego „Matki”, znajdującym się w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie. Obraz ten wystawiany był pod innym, również autorskim tytułem „Antyfaszystki” na Ogólnopolskiej Wystawie Młodej Plastyki „Przeciw wojnie, przeciw faszyzmowi” w warszawskim Arsenale. Siedząca na krześle zadumana kobieta wygląda niemalże identycznie w przypadku obydwu prac, różnicę stanowi wiek dziecka, które na obrazie olejnym wydaje się być starsze. Mocna, statuaryczna budowa ciała modelki przypomina kobiety ze słynnego cyklu „Ukrzesłowionych” i stanowi hołd w kierunku matek, opiekunek i bohaterek ogniska domowego. W swoim studium Wróblewski chce zwrócić uwagę na formę postaci modelki, angażując wyobraźnię widza i wywołując różne skojarzenia i refleksje. Artysta podczas swojego krótkiego życia zdołał nadać całkowicie nowy kierunek współczesnemu malarstwu, przyporządkowując figuracji nowe znaczenia i odkrywając ją dla świata wizualnej perswazji.

Warszawa, kolekcja prywatna
Desa Unicum, aukcja 22.11.2018, poz. 019

Andrzej Wróblewski uznawany jest za jednego z najwybitniejszych polskich artystów wczesnego okresu po II wojnie światowej, który stworzył wyraźnie indywidualistyczne podejście do sztuki przedstawieniowej. Urodzony w Wilnie studiował na ASP w Krakowie, m.in. u Zbigniewa Pronaszki, Jerzego Fedkowicza i Hanny Rudzkiej-Cybisowej. Był twórcą Grupy Samokształcenia, do której należeli m.in. Andrzej Wajda – ówcześnie student krakowskiej ASP – oraz Jan Tarasin. Twórczość Wróblewskiego, przerwana nagłą śmiercią w wieku zaledwie trzydziestu lat, koncentrowała się na człowieku i była silnie uwarunkowana bolesnymi przeżyciami wojennymi. Był bardzo płodnym artystą, do jego ulubionych technik należało malarstwo olejne, gwasz, rysunek i grafika.

Najwcześniejsze obrazy Wróblewskiego, takie jak „Martwa natura z dzbanem” (1946), były utrzymane w duchu kapistowskim. Ale już pod koniec lat 40. zaczął buntować się przeciwko dominującemu w kręgach akademickich koloryzmowi, a na I Wystawie Sztuki Nowoczesnej w Krakowie w 1948 roku został doceniony jako malarz prezentujący oryginalne formy przestrzenne. Dla Wróblewskiego ważne było oddanie się twórczości sprzecznej z popularnymi wówczas w Polsce technikami i stylem. W latach 1947-1948 koncentrował się na eksperymentach w malarstwie olejnym i gwaszach, wypracowując unikalny środek wyrazu, a jednocześnie pozostając otwartym na wpływy nowoczesnych stylów artystycznych, takich jak surrealizm, abstrakcjonizm i sztuka geometryczna. Na płótnach z tego okresu często pojawiają się figury geometryczne, jak w pracach „Niebo nad Górami” (1948), „Niebo Niebieskie” (1948) czy „Segmenty” (1949).

Wróblewski nazywany jest prekursorem nowej figuracji. Dla wielu krytyków sztuki, również międzynarodowych, twórczość artysty wyprzedzała swój czas. Kurator madryckiej wystawy Wróblewskiego, francuski historyk sztuki Éric de Chassey, powiedział: „(…) Wróblewski robił rzeczy, które normalnie uznalibyśmy za niemożliwe w jego czasach. Pojawiły się one dopiero pod koniec lat 80. i na początku 90. u takich artystów, jak Luc Tuymans, Wilhelm Sasnal, Raoul de Keyser czy René Daniëls. Łączyli oni abstrakcję z figuracją, nie zastanawiając się nad różnicami pomiędzy tymi dwoma sposobami malowania. Fakt, że u Wróblewskiego działo się to już w późnych latach 40., stawia go w kompletnie odmiennym i wyjątkowym świetle”.

Zainteresowanie twórczością Wróblewskiego stale rośnie nie tylko w Polsce, ale i w krajach Europy Zachodniej. Po spektakularnym sukcesie kilku wielkich, monograficznych wystaw artysty, zrealizowanych m.in. w krakowskim Muzeum Narodowym i warszawskiej Zachęcie w latach 90., analogiczne prezentacje jego prac zaczęły pojawiać się w innych częściach świata. W 2012 roku powstała Fundacja Andrzeja Wróblewskiego, która aktywnie działając na polu naukowym, wydała obszerną monografię artysty, ukazującą nie tylko jego życie i twórczość, ale także działalności jako historyka sztuki, krytyka i recenzenta wystaw krakowskich oraz komentatora ówczesnego życia artystycznego.